De anekdote is bijna metaforisch voor de levensloop van beeldend kunstenaar Joep Königs (1958). In zijn studio-appartement van het Ramses Shaffy huis in Amsterdam vertelt Joep dat zijn jongensdroom alles behalve een romantische tocht was.
”Het was afzien, maar ik had het niet willen missen.”

Ik wens je een aller Joepigste tocht,
schreef mijn vader

Joep Königs

Joep Königs werd geboren in Geldrop en bracht zijn lagere schooltijd door in Heumen, vlak bij Nijmegen. Zijn vader was de zoon van Duitse immigranten en had als ingenieur bij Philips een hoge positie. Zowel de Duitse achternaam als het welgestelde milieu waarin hij opgroeide, hadden veel invloed op hoe de omgeving op het gezin reageerde. “Er was natuurlijk nog veel na-oorlogs sentiment. Dat kwam voor mij vooral op school tot uitdrukking wanneer mijn broer en ik weer eens werden uitgescholden. Dat kwam heel hard aan bij mij.”

Expressief gezin

Joep omschrijft zichzelf als ‘een gevoelige jongen’. De omstandigheden thuis prikkelden deze gevoeligheid overmatig. ”Ik ben opgegroeid in een heel expressief gezin. Door mijn vader z’n werk verhuisden we op mijn twaalfde van Heumen naar Eindhoven. Dat heeft op mij heel veel invloed gehad. Ik moest heel erg wennen en ik was in mezelf gekeerd. Daarbij gingen mijn ouders na de verhuizing ook vrij snel uit elkaar in een sfeer die op z’n zachtst gezegd ‘niet gezellig’ was. Ik voelde veel druk vanuit mijn vader. Niet dat hij autoritair was, maar door zijn eigen gevoeligheid en oprechte betrokkenheid bij mij, wel heel dominant. Ik was op jonge leeftijd bijvoorbeeld al passioneel aan het tekenen en schilderen. Mijn vader wilde dat aanmoedigen en stuurde mij de hele zomervakantie van de lagere school naar een bevriende kunstenaar, schilder en glaskunstenaar Jaap Min, in Bergen. Het is de vraag of dat goed is voor een jonge jongen. Toch heb ik het idee dat ik door mijn vader ben gaan schilderen. En daar ben ik hem dankbaar voor.”

Ik ben in de eerste plaats
beeldend kunstenaar

Joep Königs

Atelier en Kaffee

Vanuit zijn atelier in Eindhoven ontwikkelt Joep zich als een zeer productieve schilder met een herkenbare, transparante gouache-techniek. Naast zijn werk als kunstenaar runt Joep tot 1996, samen met een vriend, ‘Kaffee De Groot’ op het Wilhelminaplein in Eindhoven en verhuist daarna naar San Francisco waar hij twee jaar woont en werkt. ”Ik hou van de liberale cultuur in Amerika. Het is een neutrale basis voor iedereen, met maximale vrijheid. Mensen zijn er enthousiast als je ergens voor knokt. Ik kreeg er veel aandacht en mijn werk werd er goed verkocht. Maar het is ook een hard land. Ik ging terug om mijn broer, met wie ik altijd heel close ben geweest, te helpen. Hij had een dodelijke ziekte. Die periode heeft ook veel invloed gehad op mijn latere werk.”

Nog zoveel doen

De vraag waarom hij naar het Ramses Shaffy Huis verhuisde valt Joep zichtbaar zwaar. Hij tast de woorden af en formuleert voorzichtig. ”Ik heb in mijn leven heel heftige periodes met epileptische aanvallen en absences gehad. Dat werd zo heftig dat ik mij in 2012 heb laten opereren. Het was een 12-uur durende operatie waarbij er tijdens de ingreep testjes werden gedaan. Ik heb dat mede gedaan voor mijn omgeving. Om ze niet lastig te vallen met mijn aanvallen. Sinds de operatie is mijn geheugen slecht gaan functioneren. Ik ben angstiger geworden. Dat het bijvoorbeeld weer gebeurt als er iemand bij is. Maar ook het idee dat er iets in jezelf is waar je geen controle over hebt. En ik wil nog zo veel doen! Uiteindelijk is een onzekere en stressvolle omgeving niet goed voor mij.  Mijn gevoeligheid maakt me heel kwetsbaar en ik krijg veel binnen. Dat heeft me veel gebracht in de zin dat ik het tot uitdrukking kan brengen in mijn werk. Maar ik heb een stabiele en rustige omgeving nodig om normaal te kunnen functioneren. Mijn zus heeft me op het pad gezet van het Ramses Shaffy Huis en heeft dat heel goed begeleid. Ik ben in de eerste plaats beeldend kunstenaar. Ik maak nog steeds veel werk en droom van een overzichtstentoonstelling. Ik heb een inspirerende creatieve omgeving nodig om mezelf goed uit te kunnen drukken. Om gelukkig te zijn. Aan de ene kant is Amsterdam voor mij het centrum van kunst en cultuur. Ik houd van de internationale sfeer en je kunt er anoniem zijn. Het Ramses Shaffy Huis biedt mij in die dynamische omgeving een veilige plek zonder stress, met gelijkgestemden.”

Tijdens ons gesprek leest Joep een stukje voor uit een van de vele boekjes met aantekeningen en schetsen. Een schijnbaar terloopse aantekening van tien jaar geleden. Het is een rauwe, poëtische overdenking over het functioneren van zijn geheugen. “Schrijf maar niet alles op wat ik heb verteld. Ik ben een ijdele man.”