CF094265.jpg

Zorggroep Almere:
hoe kleine observaties
leiden tot grote
veranderingen

“Na de samenvoeging van twee woonzorglocaties ontvouwt zich op de nieuwe locatie aan de koffietafel een interessant schouwspel. Aan de ene helft van de tafel schonken de mensen hun eigen koffie in, al dan niet met suiker en melk. <br> De andere helft zat te wachten totdat iemand van de zorg dat voor hen ging doen omdat ze het zelf niet konden”. Het is één van de kleine anekdotes die ter sprake komen in een gesprek met bestuurder Steven Han en directeur Rob Kusters van zorggroep Almere over de ingrijpende transitie waar de zorggroep zich op voorbereidt: een toevoeging van 600 woningen volgens het concept Beschermd Wonen.

interview met Steven Han en Rob Custers

Het zijn niet de grote bevlogen verhalen of abstracte visionaire vergezichten waarmee beide mannen de koers van de organisatie illustreren. Het gaat over de zoektocht die het in de praktijk is, over de dagelijkse werkelijkheid. Die wordt weerspiegeld in het gesprek dat we met elkaar hebben over de vraag hoe de zorggroep zich vanuit een visie op de toekomst heeft voorbereid op de transitie-opgave voor de verpleeghuiszorg in Almere.

Taakopvatting

Het waren in de afgelopen jaren een reeks van dit soort kleine observaties die bij zowel Han als Kusters iets in beweging brachten. ”Ik weet nog dat ik bij die koffietafel dacht, dit is toch gek!”, vertelt Steven Han. ”Het is gewoon geïnstitutionaliseerd gedrag. Als je daar op doorredeneert, dan is ook de verzorgende er in haar taakopvatting van overtuigd dat ze koffie moet inschenken voor de mensen, omdat ze het immers zelf niet kunnen. Zo zijn er nog heel veel voorbeelden te geven van dingen die we voor bewoners doen, waarbij je de vraag kunt stellen of we dat doen omdat we het gewend zijn of omdat het gewenst is”.

Doen we de dingen omdat
we het gewend zijn,
of omdat het gewenst is?
steven han

Een van de gevolgen van deze inzichten binnen de zorggroep is, dat er langzaam is toegewerkt naar een meer individuele benadering van bewoners.

Kusters: ”Zoals gebruikelijk bij zorgorganisaties waren ook wij ingesteld op een algemeen aanbod van zorg en activiteiten voor onze bewoners. En we dachten natuurlijk dat het goed was. Alles werd en wordt met de beste intenties gedaan. Maar met die manier van werken waren we wel zélf het middelpunt en niet de bewoner. Als iets vanuit dat eigen perspectief efficiënter kon, dan werd dat gewoon gedaan, want dat was goed. Voor iedereen koffie inschenken is dan misschien ook wel gemakkelijker dan het iedereen zelf te laten doen. Toch is de visie omgebogen naar het ondersteunen in wat mensen nog gewoon zelf kunnen. Dat is in de praktijk een hele omslag. Zowel voor onze organisatie als voor onze klant en zijn eigen netwerk. Waar we naar toe willen is dat de eigen keuzes en mogelijkheden van onze klanten centraal staan. Wij hebben de overtuiging dat het mensen vitaler houdt dan zaken over te nemen. Daarin is er ook een nauwe afstemming met het persoonlijke netwerk van onze klant, want we moeten er ook voor oppassen dat we niet de vitaliteit uit het netwerk halen met onze manier van werken. We bepalen als zorgorganisatie steeds bewuster onze eigen grenzen vanuit die visie. Daarin staat de vitaliteit van de klant en zijn netwerk voorop’.

Minder geld

”Bij die verkenning spelen uiteraard ook ontwikkelingen als het terugdringen van de financiële middelen door de overheid”, vervolgt Han. ”Er wordt steeds minder vergoed, mensen krijgen steeds meer keuzevrijheid binnen de Wet langdurige zorg en het zorgkantoor stuurt op een inperking van het aantal zorgplaatsen, terwijl wij zien dat de wachtlijsten steeds langer worden. Je weet dat doorgaan met werken op de manier waarop je het gewend bent voor steeds minder geld gewoon niet mogelijk is. Als we toch mensen in een uiterst kwetsbare positie op de beste manier willen blijven ondersteunen, moeten we het dus anders gaan organiseren. Maar hoe? Dat is best een ingewikkeld vraagstuk.”

Integrale visie

Het ontwikkelen van een nieuwe visie op woonzorgcentrum De Overloop in Almere, in samenwerking met Woonzorg Nederland, zorgde voor een versnelling in de beeldvorming. Het gebouw is conceptueel sterk verouderd en met Woonzorg Nederland werd gezocht naar een oplossingsrichting.

Steven Han: ”Op initiatief van Cees van Boven van Woonzorg Nederland werden Anneke Nijhoff en Nico Schokker van HevoFame bij het traject betrokken. We kwamen er onderling niet gemakkelijk uit. Onder leiding van Anneke hebben we een integrale visie ontwikkeld. Hierin kwamen allerlei zaken naar voren waar wij ook al mee bezig waren, alleen werd het perspectief veel breder getrokken dan wij tot dan toe hadden gedaan. Welke betekenis heeft de veranderende klantwens en de koers van de overheid op alle aspecten van een woonconcept? Het mooie van dat traject was, dat wij als Woonzorg Nederland een heel breed gemeenschappelijk inzicht ontwikkelden. Het poetste onze blinde vlekken weg”.

Rob Kusters: ”Het traject gaf inzicht en versnelling in ons eigen denken. En in aansluiting op de ontwikkelde visie is het project onderwerp geworden van de ‘Who cares’-prijsvraag. Daar hebben we aan meegedaan, onder andere samen met Woonzorg Nederland. We werden één van de vijf winnende inzendingen. We geven betekenis aan de verbinding van het woonconcept voor mensen met een intensieve zorgvraag met de bestaande sociale infrastructuur van de wijk. Het leverde ook voor ons een nieuwe manier van denken op over de rol van onze woonconcepten in de samenleving”.

Hetzelfde blijven doen
voor steeds minder geld
is gewoon niet mogelijk
rob custers

Zorggroep Almere is ‘Altijd Thuis’

In vervolg op het traject werd HevoFame gevraagd de organisatie te begeleiden in het formuleren en vaststellen van visie en strategie voor de hele organisatie. De visie is vastgelegd in het visiedocument  ‘Altijd Thuis’. Voor het hele verzorgingsgebied is uitgebreid marktonderzoek gedaan en is de meerjaren planbehoefte gedefinieerd. Vervolgens zijn twee woonconcepten uitontwikkeld: Beschermd Wonen als alternatief voor het traditionele verpleeghuis voor mensen met een intensieve zorgvraag en Wonen met een Plus voor mensen die een samenhangend pakket van wonen, ontmoeten, welzijn, zorg en diensten nodig hebben om zelfstandig te kunnen wonen.

Rob Kusters: ”In de loop van de samenwerking met HevoFame werd het voor ons duidelijk dat we in essentie dezelfde visie hebben over hoe we mensen willen ondersteunen met intensieve zorg en diensten. Die komt erop neer dat we het eigen leven van iedere bewoner centraal stellen en met zorg en ondersteuning aansluiten waar de bewoner, familie of vrienden dat zelf niet meer kunnen. We trekken de consequenties van deze visie zo ver mogelijk door. Bijvoorbeeld door al onze klanten een eigen woning te bieden. Vervolgens hebben onze klanten keuzevrijheid hoe ze hun indicatie willen verzilveren, volgens het huidige wettelijk kader. Voor de ontwikkeling van de woonconcepten baseren we ons op de woonvormen die HevoFame, samen met diverse zorgorganisaties, in de afgelopen tien jaar in het land heeft ontwikkeld en gerealiseerd.”

Steven Han vult aan: ”dat is een bewuste keus geweest. Wij hebben als zorggroep al veertig jaar ervaring met de ontwikkeling en de exploitatie van eerstelijns gezondheidscentra. Die concepten hebben wij een aantal jaren geleden zelf herijkt. Dat is een behoorlijk complex proces. Het kost veel tijd en veel geld. Vervolgens moet je na realisatie ook nog de kinderziekten eruit halen. Toen wij een rondleiding kregen bij een aantal woonvormen ten behoeve van beschermd wonen die FAME in samenwerking met ZZG zorggroep in Nijmegen heeft ontwikkeld, hadden we het gevoel dat we in onze eigen visie rondliepen. Dan heb je een fundamentele basis die voor het vervolg een lange doorlooptijd voorkomt en veel kosten bespaart.”

Handjes vasthouden
Dat er tussen de wens -in de vorm van visie en programma’s van eisen- en de daadwerkelijke realisatie nog een hele stap zit, daar zijn beide mannen het uit eigen ervaring wel over eens. En dan gaat het niet alleen over ‘de stenen’.

Steven Han: ”We willen met onze woonconcepten echt onderdeel zijn van het dagelijkse leven in de wijken. Dat sluit gelukkig helemaal aan op de visie die verwoord is in het coalitieakkoord van de gemeente onder de titel: Liefde voor Almere. Maar om dat daadwerkelijk waar te maken, moet je ‘elkaars handje goed blijven vasthouden’ tijdens het ontwikkelproces. Dat geldt voor de medewerkers in onze eigen organisatie, van de gemeente, de maatschappelijke organisaties, het zorgkantoor, de corporatie en de belegger. Iedereen moet vanuit hetzelfde perspectief de eigen rol en verantwoordelijkheid nemen om te komen tot een goed functionerend geheel. En niemand kan achterover leunen. Het vergt een hele actieve houding van iedereen. Maar het werkt wel! Het zorgkantoor is bijvoorbeeld blij met onze koers en geeft aan dat ze het mooi vinden hoe wij het zien. Het is niet meer
Wij-Zij. Dat is ook wel eens anders geweest.”

We zijn nu echt aan het versnellen.
Dat geeft veel positieve energie
steven han

Voor de realisatie van de nieuwe projecten heeft de zorggroep een goede band ontwikkeld met beleggers.

Steven Han: ”We hebben van oudsher goede relaties met de plaatselijke woningcorporaties. Met De Alliantie hebben we samen bijvoorbeeld ‘De Toonladder’. Op basis van scheiden van wonen en zorg verhuurt de corporatie de woningen aan de mensen en wij leveren de 24-uurs zorg. Uit het marktonderzoek van HevoFame blijkt een grote behoefte aan woonconcepten in de midden-dure huur. Meer dan 50% van de mensen in Almere met een CiZ-indicatie, heeft een dusdanig inkomen dat een VPT en scheiden van wonen en zorg financieel aantrekkelijker is en meer keuzevrijheid biedt, dan een intramuraal aanbod. Voor dat segment hebben wij met HevoFame en Syntrus Achmea Real Estate & Finance dit jaar een ontwikkelovereenkomst gesloten. Syntrus heeft zich aan onze visie verbonden en stelt zich actief op. Dit versterkt de haalbaarheid van onze ambities enorm. We zijn nu echt aan het versnellen. Dat geeft veel positieve energie.”

Meer weten over deze samenwerking?

Neem dan contact op met:

Bel me terug