Wilma Roerade en Anne Leemhuis

Nieuwe manier van werken werpt snel zijn vruchten af

In het HevoFame Magazine van 2022 deden we uitgebreid verslag van ons gesprek met bestuurder Tanja Ineke en projectleider Caroline Kooijman van zorggroep Samen over een van de ambitieuze ambities van de organisatie: in 2025 wil zorggroep Samen substantieel meer mensen helpen met hetzelfde aantal medewerkers. Het eerste nieuw opgeleverde woonconcept in Hippolytushoef dat Samen met HevoFame ontwikkelde, moet deze visie mede mogelijk maken. Nu, ruim een jaar na oplevering, hebben we een gesprek met teamleider Judith Raven van de locatie Hof van Wieringen en Ulkediep. We bespreken de ervaringen van medewerkers en bewoners tot nu toe en vragen naar de haalbaarheid van de hooggespannen ambities.

interview met Judith Raven

De locatie in Hippolytushoef is ontwikkeld om het gedachtengoed van Positieve Gezondheid maximaal te faciliteren. Bewoners met een intensieve zorgvraag (ZZP 5 en hoger) worden hier samen met hun eigen netwerk ondersteund in een persoonlijke manier van leven. Dit houdt in dat zorgmedewerkers eerst kijken en afstemmen wat een bewoner samen met zijn persoonlijke netwerk zelf nog kan, om vervolgens alleen die ondersteuning te geven die aanvullend nodig is. Bewoners hebben de beschikking over een eigen tweekamerappartement en wonen in een buurtje met acht bewoners. Ieder buurtje heeft een gezamenlijke ‘woonkeuken en-suite’ met een ruim buitenterras. De twee woongebouwen, met elk 32 bewoners, liggen rondom een gezamenlijke binnentuin.

Het vertrekpunt voor het woonconcept
is Positieve Gezondheid
judith raven

Judith, wat zijn de ervaringen in dit eerste jaar?
“Tijdens het ontwikkelproces hebben we met visiebijeenkomsten samen met de medewerkers uitgebreid stilgestaan bij de nieuwe visie en werkwijze. Je probeert het allemaal zo goed mogelijk te doorleven. Het is heel goed en nuttig om het zo aan te pakken. Toch zie je dat het pas in de praktijk echt gaat leven. Op papier klinkt het allemaal logisch, maar in de praktijk vergt het een behoorlijke cultuurverandering waar we nog volop in zitten.”
 

Er is een verschuiving van
taken uitvoeren naar gezamenlijke
verantwoordelijkheid

judith raven
Judith Raven-Vermeulen

JUDITH RAVEN, TEAMLEIDER LOCATE HOF VAN WIERINGEN & ULKEDIEP

Wat is de essentie van het verschil in werken?
“We hebben geen onderscheid meer in zorgmedewerkers en facilitair medewerkers. De medewerkers gastvrijheid die we hadden, zijn intern opgeleid tot zorgmedewerkers. Per woonbuurtje verzorgt een vast team, in samenspraak met bewoners en hun netwerk, de gehele ondersteuning. ‘Iedereen doet alles’ op het niveau van een woonbuurtje, zou je kunnen zeggen. Dit betekent dat er een verschuiving is van ‘taken uitvoeren’ naar een gezamenlijke verantwoordelijkheid met bewoners, hun netwerk en vrijwilligers. Doordat een team verantwoordelijk is voor een kleinere groep bewoners ken je de bewoners ook beter. Dat geeft in het begin wel wat onzekerheid bij sommige medewerkers. Het werk wordt persoonlijker en het gevoel van individuele verantwoordelijkheid wordt groter. Daarnaast zijn er ook praktische zaken waar medewerkers aan moeten wennen. We hebben nu bijvoorbeeld veel minder algemene opbergruimtes dan voorheen, dus je moet alles echt anders gaan organiseren. Dat doorleef je pas als je er in de praktijk tegen aanloopt. In het begin loopt iedereen veel dingen te verplaatsen en is er nog geen routine”. 

“Na de opening zijn in eerste instantie zes van de acht woonbuurtjes geopend. De bewoners van het oude verpleeghuis in Hippolytushoef zijn verhuisd naar woongebouw Hof van Wieringen. Woongebouw Ulkediep werd gereserveerd voor ‘nieuwe instroom’. Achteraf gezien leverde dit interessant vergelijkingsmateriaal op tussen gedrag van nieuwe bewoners en hun netwerk en bewoners die in het traditionele verpleeghuis hadden gewoond.”

Hoe reageerden bewoners op de nieuwe woonlocatie?
“Iedereen vond het direct echt prachtig. Mooie appartementen die ze zelf met hun eigen spullen konden inrichten, gezellige buurtkamers en natuurlijk een prachtige gemeenschappelijke tuin. De bewoners die zijn verhuisd vanuit onze oude locatie moesten wel heel erg wennen aan de nieuwe manier van werken. Voorheen liepen medewerkers in bedrijfskleding en waren dus heel herkenbaar. Bewoners werden ook meer bediend. Voor iedereen werd het brood gesmeerd en de koffie ingeschonken. Er werd veel minder aanspraak gemaakt op wat iemand zelf kon. Bewoners begonnen hierover te mopperen en de medewerkers pasten zich hierop aan. Ze trokken de oude bedrijfskleding weer aan en gingen meer in de ‘verzorgende rol’ zitten ten opzichte van de bewoners.”

“Dit patroon zag je helemaal niet bij de nieuwe bewoners en de medewerkers in Ulkediep. De bedrijfskleding daar was helemaal geen punt en het was voor die bewoners duidelijk dat ze hier konden wonen zoals ze het thuis ook gewend waren. De medewerkers verwijderden ook wat van elkaar: jij bent van dat team en ik ben van dit team, terwijl het daarvoor allemaal gewoon collega’s waren. Medewerkers hebben van tevoren ook niet bewust gekozen om in het ene of andere woongebouw te gaan werken. Met betrekking tot de familie van bewoners waren de verschillen niet zo duidelijk. Die begrepen in het algemeen direct wel goed wat de visie is en stelden zich meteen actiever op. Wat je goed kunt zien is dat de bewoners van het oude verpleeghuis duidelijk zijn ‘gehospitaliseerd’ en in de nieuwe situatie aandringen op de ‘oude behandeling’. Ik denk dat dit medewerkers onzeker maakt. Het is natuurlijk ook niet leuk om weerstand te ervaren. Die vragen zich af of we het allemaal wel goed hebben gezien en of het wel werkt. Ze willen het graag goed doen voor de bewoners.” 
 

Het is echt een cultuurverandeirng
judith raven

Hoe ga je met dit soort dingen om als verantwoordelijk teammanager?
“Het is echt een cultuurverandering, dus je moet het in mijn ogen de tijd geven en niet alles tegelijk willen doen. Je moet medewerkers en bewoners eerst de tijd gunnen om te wennen aan de verandering. Laten ervaren wat er met de visie wordt bedoeld en vooral werken vanuit voorbeelden. We hebben drie coaches aangesteld die met de medewerkers in gesprek zijn als er vraagstukken zijn. Ze moeten er in die dialoog voor zorgen dat we niet terugvallen in oud gedrag door nieuwe oplossingsrichtingen te bespreken. Op basis van de positieve ervaringen maak je de beweging die je wilt maken.” 

Wat zijn de positieve ervaringen na ruim een jaar?
“Waar we het allemaal voor doen, is het welbevinden van onze kwetsbare bewoners. De visie van Positieve Gezondheid houdt mensen daadwerkelijk actiever. De huisvesting zoals we dat hebben ontwikkeld helpt daar enorm bij. Wat ik heel frappant vindt, is dat bewoners veel rustiger zijn dan in het oude verpleeghuis. Ook de bewoners die zijn verhuisd vanuit de oude locatie gedragen zich anders. Er is bijvoorbeeld helemaal geen dwaalgedrag meer of agressiviteit. Bewoners helpen elkaar ook veel meer dan in de oude situatie. Bijvoorbeeld aan tafel. Als iemand niet meer weet hoe je de melk moet inschenken doet de buurvrouw dat wel even. Of een buurtbewoner helpt de buurvrouw naar haar eigen appartement als ze de weg even kwijt is. Dat geldt ook voor familie. Die is direct veel actiever. Zelf even het appartement schoon maken voelt heel natuurlijk, omdat het gewoon de eigen woning van je vader of moeder is. Even omzien naar een buurman of buurvrouw in het buurtje is blijkbaar ook natuurlijker dan wanneer het gaat om iemand anders van ‘de afdeling’. Bewoners bewegen zich ook veel zelfstandiger door het woongebouw. De een vindt het plezierig om veel in de eigen woning te zijn en de ander gaat er zelfstandig op uit. Dat kan heel goed omdat het allemaal overzichtelijk en herkenbaar is. En er zijn nergens te veel prikkels, zoals bijvoorbeeld door een grote recreatiezaal, waar echt niet iedereen tegen kan.”
 

Meer persoonlijke aandacht
zorgt in de praktijk echt voor
een afnemende zorgvraag
judith raven

Gaan jullie het redden met de doelstelling om met hetzelfde aantal mensen meer bewoners te ondersteunen?
“Op basis van onze ervaringen denk ik dat zeker, maar we zijn er nog niet. Waar ook wij mee te maken hebben is een toename van zorgzwaarte en bijkomende problematiek. Dat maakt het extra spannend. De manier waarop we zelf ondersteuning bieden zal steeds meer op thuiszorg gaan lijken met meer geplande zorg en samenwerking met familie. Waar we op deze locatie de komende tijd mee aan de slag gaan is het netwerk van bewoners actiever te betrekken. We organiseren familieavonden waarbij we ze meenemen in de visie en in gesprek gaan over wat ze kunnen betekenen. We willen ze medezeggenschap geven in de manier waarop we ondersteuning bieden. De zorgprofessionals moeten steeds minder druk worden met ‘onnodig zorgen’. Wat we nu al merken is dat persoonlijke aandacht en pas helpen als het echt nodig is echt resulteert in een afnemende zorgvraag. Ik vind dat de huidige opleidingen helemaal nog niet ingericht zijn op deze visie op zorg en ondersteuning. Wij zijn zelf gestart met een slim-leren-afdeling, waarbij zij-instromers een leer-werktraject krijgen vanuit onze eigen visie. Wij hebben hier heel veel aanmeldingen voor. We merken dat deze mensen het leuk vinden er echt voor de bewoners te zijn en niet hechten aan protocollen. We moeten dus gewoon op deze manier doorgaan en elkaar met veel creativiteit en vanuit de positieve ervaringen blijven inspireren.”
 

Meer weten over deze samenwerking?

Neem dan contact op met:

Bel me terug