Vanuit een gemeenschappelijke droom op weg naar een zorgzame community
Woningcorporatie Wooncompagnie in Hoorn heeft het initiatief genomen voormalig verpleeghuis De Meermin in Edam te herontwikkelen tot een zorgzame community. In de visie van Wooncompagnie moeten mensen met een ondersteuningsvraag zo gewoon mogelijk mee kunnen doen in de samenleving. Die visie vraagt om nieuwe huisvestingsconcepten, samenwerkingsvormen en een sterk gevoel van gemeenschapszin. Bestuurder Stefan van Schaik vertelt over de visie, drijfveren en uitdagingen bij de ontwikkeling van dit project.
interview met Stefan van SchaikStefan, wat is voor jullie de aanleiding voor dit initiatief?
“Zoals overal in Nederland hebben ook wij te maken met een groeiende groep oudere huurders. Momenteel is 45% van onze huurders ouder dan 65 en 25% ouder dan 75 jaar. We merken dat de behoeften bij deze huurders veranderen. Wij krijgen veel vaker te maken met leefbaarheidsvraagstukken. Steeds meer mensen voelen zich eenzaam of hebben een zorgvraag. Wat we vaker horen is dat mensen er naar verlangen gelijkgestemden te ontmoeten. Buren te hebben waar je iets mee kunt ondernemen of die iets voor je willen doen als dat nodig is. Maar ook mensen die juist heel graag iets voor een ander willen betekenen. In plaats van een ‘woonvraag’ hebben deze mensen een ‘leefvraag’. Maar dat gaat niet overal vanzelf. Wij moeten dus nadenken op welke manier wij met nieuwe woonconcepten in deze behoeften kunnen voorzien.”
In plaats van een ‘woonvraag’
hebben steeds meer mensen
een ‘leefvraag’
stefan van schaik
In welke zin is dit nieuw voor jullie als woningcorporatie?
“Als mensen vroeger een ondersteuningsvraag hadden, dan verhuisden ze naar een verzorgingshuis of bij een zorgvraag naar een verpleeghuis. De overheid stuurt er nu op dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen. Mensen hebben naast een toegankelijke woning dus ook behoefte aan ontmoeting, welzijn, zorg en diensten. Dat kunnen wij als corporatie niet alleen en moeten hiervoor dus de samenwerking zoeken, bijvoorbeeld met zorg- en welzijnsorganisaties, om tot een integraal en samenhangend aanbod te komen.”
Wat voor ervaringen hebben jullie tot nu toe opgedaan in jullie werkgebied?
In het dorp Winkel, tussen Almaar en Schagen, hebben we een woonconcept ontwikkeld waarbij we ons ook nadrukkelijk hebben ingezet om een zorgzame community te creëren. We selecteren daar actief bewoners die iets willen bijdragen aan de gemeenschap en leggen dat ook vast in een contract. We hebben een vereniging van bewoners opgericht die een collectieve verantwoordelijkheid heeft om gezamenlijk praktische zaken op te pakken, zoals bijvoorbeeld tuinonderhoud, maar ook naar elkaar om te zien als iemand hulp of ondersteuning nodig heeft. Er woont bijvoorbeeld een meisje met een beperking. Een aantal bewoners helpt haar met het vlechten van haar haar. Het gaat vaak om ogenschijnlijk kleine dingen waardoor mensen hun zelfstandigheid kunnen behouden of het gevoel te hebben zinvol bezig te zijn. De bewoners hebben allemaal de app area of people als technisch platform om de community te ondersteunen. Na de oprichting is onze rol dat we in de Raad van Toezicht zitten van de bewonersvereniging en dat we ter ondersteuning een community-coach hebben om op onderdelen sturing en inhoud te geven aan het proces. Het heeft een mooie mix opgeleverd van zowel jonge als oudere bewoners, met én zonder hulpvraag. Bewoners helpen elkaar écht! Wat we hebben geleerd is dat het echt mogelijk is een community te ontwikkelen, maar het gaat niet vanzelf. Voor ons als verhuurder levert het ook veel op. Huurders wonen prettiger, onderhouden hun woning en het openbaar gebied beter en er zijn minder problemen achter de voordeur. We hebben geen maatschappelijke kosten-baten-analyse gemaakt, maar het levert veel op. En dat is meer dan in cijfers is uit te drukken!
Wat zijn de ambities in Edam?
“We hebben samen met HevoFame in Volendam het project Friese Vlaak ontwikkeld met meer dan honderd woningen als alternatief voor het traditionele verpleeg- en verzorgingshuis. Alle bewoners huren daar een zelfstandige woning rechtstreeks van de corporatie. Zorgcirkel is daar samenwerkingspartner voor het leveren van thuiszorg en 24-uur aanwezige intensieve zorg, voor bijvoorbeeld bewoners met dementie. En we werken samen met een sociale onderneming in de vorm van een ‘Culi-Café’ als ontmoetingsplek voor de buurt. Dat was destijds echt uniek. We hebben heel veel collega-corporaties en zorgorganisaties rondgeleid om te laten zien hoe we het daar voor elkaar krijgen. In Edam gaan we voor dezelfde doelgroepen ontwikkelen, maar we willen daar een stap verder gaan dan in Volendam. Het concept wordt een combinatie van community-ontwikkeling zoals in Winkel. Toegankelijke woningen voor mensen met én zonder zorgvraag, intensieve zorg op basis van scheiden wonen en zorg en een welzijn- en dienstenarrangement. Dit laatste in samenwerking met verschillende maatschappelijke organisaties in Edam.”
Het project is écht geslaagd
als bewoners en omwonenden
met trots spreken over
hún Meermin!
stefan van schaik
BESTUURDER STEFAN VAN SCHAIK, WOONCOMPAGNIE
Wat is in jullie ervaring cruciaal voor het slagen van dit project?
“Omdat we te maken hebben met een groot aantal stakeholders om het totaalconcept te laten slagen, is het cruciaal dat je een gemeenschappelijke droom ontwikkelt waar alle samenwerkingspartners, inclusief de toekomstige bewoners, ook écht voor willen gaan. We hebben HevoFame ook voor dit traject gevraagd om ons hierin te begeleiden. In zo’n traject is het belangrijk dat je vanuit bewonersverhalen de ambitie formuleert. Tegelijkertijd moet je ook de taal en de kaders van de afzonderlijke partners goed begrijpen om bruggen te kunnen bouwen. Het is in dit traject bijvoorbeeld belangrijk dat HevoFame precies weet wat er speelt in de transitie van de zorgsector en in staat is oplossingsrichtingen aan te dragen of met inspirerende voorbeelden te komen. Uiteindelijk moet je een langetermijnverbinding met elkaar aan durven gaan, zonder dat je contractpartners van elkaar bent. Het is straks pas echt geslaagd als bewoners en omwonenden met trots spreken over hún Meermin!”
Benieuwd hoe Karen Langevoort en René Lolkema dit traject ervaarden?
Lees hier