16 december 2021

Het IPCC geeft aan dat wanneer we de CO2-uitstoot op heel korte termijn weten te minimaliseren, de temperatuurstijging nog enkele decennia door zal gaan. Vergeleken met 1900 moeten we rekening houden met een temperatuurstijging van 1,5-2 graden Celsius tot aan 2060. Voor onze regio kunnen we rekenen op1 tot vijf hete dagen extra per jaar (warmer dan 35 graden Celsius) en daarmee een aanzienlijke stijging van het aantal zomerse dagen, een toename van de gemiddelde neerslag met circa 10% op jaarbasis en in hevigheid toenemende neerslagpieken met zo’n 5 tot 15%. We doen er alles aan om ook met duurzaam bouwen de klimaatverandering tegen te gaan. Maar intussen moeten we ons wel voorbereiden op die verandering door klimaatadaptief te bouwen. 

Klimaatadaptief bouwen, wat wil dat zeggen? 

Bij het programmeren, ontwerpen en bouwen treffen we maatregelen waarmee onze gebouwen beter in staat zijn om extremen op te vangen in:

  • Temperatuur.
  • Neerslag.
  • Wind.

Extra isolatie

Het opvangen van temperatuurtoename vraagt om een goede afweging tussen isolatiewaarden, percentage glasoppervlakte, bouwmassa en geveloriëntatie. Samen leveren ze voordelen voor de noodzakelijke verwarmings- en koelvermogens. Een vergelijking: 

  1. Een schoolgebouw van 2.000 m² op basis van de isolatiewaarden (volgens het huidige Bouwbesluit) met 35% transparante geveldelen.
  2. Hetzelfde gebouw maar dan met verhoogde isolatiewaarden (ongeveer een verdubbeling van de Rc-waarde).

Bij het tweede gebouw gebruiken we op koude dagen 35% minder vermogen voor verwarming en op warme dagen 12% minder vermogen om te koelen. Extra isolatie helpt dus in de winter én in de zomer. Met een verlaging van het transparante geveloppervlak tot 20% neemt het noodzakelijke verwarmingsvermogen met nog eens 4% af en het koelvermogen met nog eens 12%. Minder ‘verstening’ is ook belangrijk. Veel groen en water op en om gebouwen zorgen voor een verlaging van de omgevingstemperatuur. 

Opvangbekkens en groenvoorzieningen

De toename van neerslag vraagt om vertraging en buffering. Groendaken helpen om vertraagde afvloeiing tot stand te brengen. Ze leveren gelijk een bijdrage aan vergroening, verkoeling en biodiversiteit. Opvangbekkens en groenvoorzieningen in en om het gebouw creëren buffers en maken gebruik van regenwater mogelijk. Een andere belangrijke maatregel is infiltratie door het verkleinen van de verharde oppervlakte in de gebouwde omgeving. In hogere, verdroogde delen van Nederland kunnen we het gebouw en de buitenruimte aansluiten op een stelsel van sloten waarmee we het grondwaterniveau op peil houden. 

Superstormen

Momenteel is de hoogste windsnelheid in Nederland ongeveer 170 km/u2. Deze treedt eens in de 10.000 jaar op. De herhalingstijd kan toenemen tot eens in de 250 jaar. Dit lijken abstracte getallen maar de kans op een toename van extreme windsnelheden en superstormen is reëel. Voor de constructie van gebouwen betekent het een toename van de bouwkosten met zo’n 3 tot 10%:

  • Toevoeging van massa.
  • Zwaarder uitvoeren van kolommen en diagonalen in vakwerkconstructies.
  • Versteviging van daken door toepassing van zwaardere kwaliteit en verankering van dakbedekking. 
HEVO 360 klimaatadaptief bouwen.jpg

Van bedreiging naar kans

Extremen kunnen ons ook helpen om de CO2-uitstoot te reduceren. Meer warme dagen per jaar met meer zonuren verhogen het rendement van zonnepanelen op daken. Het kanaliseren van extra neerslag gaat verdroging tegen. Ten slotte bieden toegenomen windsnelheden kansen voor het opwekken van elektrische energie wanneer we deze extra stroom effectief weten op te slaan.

Gebiedsgerichte aanpak

Willen we grootschalige oplossingen brengen, dan moeten we verder gaan dan de muren van onze gebouwen. Klimaatadaptief bouwen vereist een gebiedsgerichte aanpak. Als we klimaatadaptieve maatregelen niet alleen toepassen op gebouwen maar ook in de omgeving dan gaan we hitte-eilanden tegen, bufferen we water en halen we groene stroom uit wind. 

Jean-Marc Vloemans is in zijn rol als senior adviseur/projectmanager vanuit het HEVO Expertisecentrum op proces en inhoud (onder andere duurzaamheid, gebouw­technologie en TCO) betrokken bij diverse soorten projecten. Zijn kracht zit in complexe abstracte doelstellingen vertalen naar duurzame uitgangspunten voor nieuwe huisvesting.

Relatiemagazine

Dit artikel is opgenomen in ons relatiemagazine 360°, najaar 2021.

Meer weten?

Neem dan contact op met:

Bel me terug