Alle zorg voor een kind in één gebouw
Uniek in Nederland: speciaal onderwijs bundelt kracht en kennis in kenniscentrum.
5 oktober 2021
Hoe maak je onderwijs passend voor kinderen die extra ondersteuning nodig hebben? Met die vraag worstelen veel onderwijsinstellingen. In Oud-Beijerland kwamen schoolbesturen vanuit hun passie om elk kind dicht bij huis passend onderwijs te geven met een uniek antwoord. Ze realiseerden samen één kenniscentrum waarin onderwijs en zorg rondom het kind georganiseerd worden. Half juni is Het Mozaïek in gebruik genomen. Daarmee kwam een droom voor schoolbesturen, ouders en kinderen uit.
Het is uniek in Nederland dat je in één gebouw een veelvoud aan leerwegen vindt, voor heel verschillende kinderen met zo sterk uiteenlopende behoeften.
Samen sterker
“Het leek me een goed idee om alle speciale leerwegen in de Hoeksche Waard in één gebouw onder te brengen. Zo kunnen we gebruik maken van elkaars expertise”, legt Luc van Heeren, bestuursvoorzitter van scholenkoepel Hoeksche School, uit. “Daarnaast is mijn overtuiging dat scholen voor speciaal onderwijs elkaar niet moeten beconcurreren maar elkaar moeten versterken.” Wat Luc het belangrijkst vindt: “Voor ouders is één gebouw gewoon duidelijk. Als je kind ondersteuning nodig heeft die een reguliere basisschool niet kan bieden, ga je naar Het Mozaïek. Dat daar twee besturen en drie scholen aan verbonden zijn, is voor ouders onbelangrijk. Zij willen dat hun kind passend onderwijs krijgt. Het is uniek in Nederland dat je in één gebouw een veelvoud aan leerwegen vindt, voor heel verschillende kinderen met zo sterk uiteenlopende behoeften.”
Passend gebouw voor passend onderwijs
Eén plek voor passend onderwijs: daarover waren de verschillende partners het wel eens. Maar dan rijst meteen de vraag wat een passend gebouw is. Welke ruimten zijn er nodig en hoe moeten die gesitueerd zijn? Kunnen ruimten geschikt gemaakt worden voor meerdere doeleinden? En hoe zorg je dat elk kind zich prettig voelt op school? Een puzzel die de verschillende organisaties samen met vastgoedexpert HEVO legde. “Het is geweldig dat alle betrokken organisaties intensief wilden samenwerken om Het Mozaïek te realiseren”, vindt Yvon Ketelaars, domeinleider speciaal onderwijs bij HEVO. Ze begeleidde het proces om met alle partners in Het Mozaïek te komen tot een intensieve samenwerking en gemeenschappelijke kernwaarden. “Een passend gebouw kun je alleen realiseren als je eerst een gemeenschappelijke visie vormt op wat je wilt en waar je voor staat. Als de focus van meet af aan op een intensieve samenwerking ligt, leg je een stevig fundament voor succes. Vanuit gezamenlijk gedefinieerde kernwaarden en doelstellingen kun je dan doelgericht werken aan de vertaling naar een passend gebouw. Het was geweldig om te ervaren dat alle partijen zó graag Het Mozaïek wilden realiseren en dat intensieve samenwerking echt als meerwaarde wordt gezien en ervaren.”
Van visie naar doordacht ontwerp
Het enthousiasme en de voortvarendheid waren dus groot. Yvon gaf daar vanuit haar kennis en ervaring richting aan: “Na de eerste fase mocht HEVO ook ondersteunen bij het opstellen van het Programma van Eisen. Het is belangrijk om daar genoeg tijd en aandacht aan te besteden. In dit programma staat op welke manier je gebouw het onderwijs moet gaan faciliteren. Het geeft dus nadrukkelijk richting aan het ontwerp en de kosten van een gebouw. Hoe beter je in het Programma van Eisen samen afstemt wat je wilt bouwen en waarom, hoe beter het gebouw zal aansluiten op de wensen.” In de praktijk betekende dit dat Yvon veel vragen stelde, onder meer over de routing en situering van ruimten in het gebouw. “Het Mozaïek wordt gebruikt door veel verschillende doelgroepen die zich allemaal prettig moeten voelen. Dat vergde speciale aandacht voor het gebruik van de ruimten. Sommige kinderen hebben baat bij een prikkelarme omgeving, terwijl dat voor andere kinderen geen vereiste is. Voor de meeste kinderen is een duidelijke structuur belangrijk en dat moet het gebouw dan ook faciliteren. Daarnaast was er natuurlijk ook extra aandacht voor de toegankelijkheid van het gebouw voor kinderen met een beperking.” Vragen, vragen en doorvragen: dat was in deze fase van het proces de belangrijkste taak van HEVO. “Door tijd te nemen voor een doordacht Programma van Eisen - en soms een pas op de plaats te maken - kun je later in het ontwerpproces sneller stappen zetten,” is de ervaring van Yvon.
Creatief binnen kaders
Een doordacht Programma van Eisen geeft de architect belangrijke kaders om een passend gebouw te ontwerpen. Een ander belangrijk kader is het beschikbare bouwbudget. “Ook daarin hebben we als vastgoedexpert onze verantwoordelijkheid genomen”, vindt Yvon. “Financiële kaders zijn heel belangrijk bij de bouw van een schoolgebouw. We zijn ons er terdege van bewust dat we maatschappelijk geld uitgeven. Er moet een goede balans zijn tussen budget en wensen. Daarbij denken we bij HEVO trouwens graag in mogelijkheden. Bij Het Mozaïek is gekozen voor multifunctionele ruimten en uitwisselbare leslokalen die door verschillende organisaties gebruikt kunnen worden. Daarmee voorkom je lege lokalen en zorg je dat je binnen de normatieve meters meer functionaliteit aan het gebouw kunt geven. Ook dat is onze rol: transparant en helder zijn over het effect van bepaalde keuzes op het budget. Het Mozaïek is gebouwd op basis van Risicodragend Projectmanagement, waardoor er zekerheid was over de maximale invloed van de gebruikers en de hoge kwaliteit binnen het strakke budget en de planning.”
Meerwaarde
Het realiseren van Het Mozaïek ging gepaard met héél veel keuzes. HEVO begeleidde daarin onder meer het opstellen van het Programma van Eisen, het ontwerptraject en de realisatie van het gebouw. Yvon is vooral trots dat de gezamenlijke visie van de partners daadwerkelijk is gerealiseerd: “Het was geweldig om te merken dat alle betrokken organisaties vanuit hun passie voor specialistisch onderwijs en zorgondersteuning één kenniscentrum wilden bouwen. Ze deelden de overtuiging dat er één loket moet zijn waar ouders terecht kunnen als hun kind bijzondere onderwijskundige behoeften heeft. Dit gedroomde kenniscentrum is Het Mozaïek. Het gebouw faciliteert de onderlinge samenwerking en kennisdeling. De korte lijnen tussen onderwijs en zorgondersteuning zijn van grote meerwaarde voor de kinderen die nu nog beter op maat ondersteund kunnen worden. Bijzonder is dat HEVO niet denkt vanuit ‘stenen’, maar juist vanuit de behoeften van alle gebouwgebruikers. Ik ben enorm blij dat we als HEVO vanuit onze kennis en ervaring daaraan mochten bijdragen.”
Het Mozaïek in vogelvlucht
Kenniscentrum Het Mozaïek is half juni 2021 in gebruik genomen. In het gebouw is veel bamboe, glas en een groene accentkleur verwerkt. Dit geeft een rustige en lichte uitstraling. Elk leslokaal heeft een aparte prikkelarme ruimte waar kinderen extra begeleiding krijgen of tot rust kunnen komen. Daarnaast heeft het gebouw kleinere ruimten waar kinderen therapie kunnen volgen. In de hal is een grote bamboe trap die ook als tribune gebruikt kan worden.
Risicodragend Projectmanagement
HEVO is expert in huisvesting en vastgoed: ervaren in het geven van advies en het doen van (risicodragend) procesmanagement. Daardoor durven we resultaatsgaranties te geven: zekerheid op prijs, planning én kwaliteit, inclusief invloed op het proces. Meer weten?
Geen kind het eiland af
‘Geen kind het eiland af’: dat is de achterliggende gedachte van Het Mozaïek in Oud-Beijerland. In dit kenniscentrum werken scholen, kinderopvang en paramedici samen om zorg en onderwijs rondom kinderen van 0 tot 18 jaar te organiseren. Het Mozaïek biedt onderdak aan SBO Willem Alexanderschool, ZML-school De Ark, SBO Het Pluspunt, kinderdagcentrum Symfonie en aan onder meer een logopedist, fysiotherapeut, orthopedagoog en spelagoog. Het Mozaïek is het eerste gebouw waarin op deze manier onderwijs en zorg aan kinderen met bijzondere behoeften wordt gebundeld.
In de media
Dit artikel is gepubliceerd in Schooldomein, oktober 2021.
Verder lezen?
