We realiseren 25 zorgappartementen voor beschut wonen. In het gebouw is voor bewoners 24/7 zorg aanwezig. Daarnaast zijn er algemene ruimten waar bewoners samen activiteiten kunnen ondernemen.
7 december 2020
Hoe combineer je wonen, zorg en participatie in een duurzaam, flexibel en energieneutraal gebouw? Dat is een complexe vraag, maar toch is het antwoord in essentie heel simpel: integrale samenwerking tussen alle bouwpartners. Dat je samen daadwerkelijk meer bereikt bewijst de bouw van PratumPlaatsPlus in de Utrechtse wijk Leidsche Rijn.
Zorgzaam bouwen aan een duurzame en groene leefomgeving.
‘Iedereen kan meedoen.’ Dat is het adagium van de gemeente Utrecht. Dit motto loopt als een rode draad door het project PratumPlaatsPlus. Allereerst omdat het gebouw met drie woonlagen onderdak biedt aan 25 zorgappartementen (1-kamer) voor mensen die beschut of beschermd kunnen wonen. Het appartementengebouw wordt gerealiseerd aan de Pratumplaats, waar al een kinderdagverblijf, een moskee, een sociale werkplekvoorziening en een bierbrouwerij gevestigd zijn. Maar ‘iedereen kan meedoen’ geldt nadrukkelijk ook voor het ontwerp- en bouwproces van dit bijzondere pand.
De gemeente Utrecht nodigde in 2018 drie partijen uit om de maatschappelijke kavel aan de Pratumplaats te ontwikkelen. Woningcorporatie GroenWest, zorginstelling Reinaerde en vastgoedexpert HEVO werkten samen een plan uit voor een woonzorgconcept. Het feit dat deze drie partijen samen durfden te dromen van en denken over de invulling van de kavel had echt meerwaarde. Vanuit ieders expertise werd samen werk gemaakt van een voorstel voor een duurzaam, circulair, flexibel en energieneutraal appartementencomplex met een EPC < 0 voor beschut wonen. Dat gaat om veel meer dan stenen alleen. Daarom stond bij de ontwikkeling van het plan centraal hoe dit gebouw het leven van bewoners én de buurt zou verbeteren. Bij het ontwerp is daarom extra aandacht geschonken aan een flexibele indeling, zodat het pand aan een veranderende zorgvraag aangepast kan worden. Daarnaast is ook gekeken hoe het gebouw kan aansluiten bij het sociale karakter van de Pratumplaats en hoe het ontwerp recht doet aan de landelijke omgeving. De gezamenlijke aanpak en kruisbestuiving was succesvol, want het idee en ontwerp voor PratumPlaatsPlus won de selectie van de gemeente Utrecht.
Het gebouw en niet de financieringsperikelen moet centraal staan. Dat is de overtuiging van vastgoedexpert HEVO. In de praktijk blijkt dat vooral bij maatschappelijk vastgoed het beschikbare bouwbudget en/of de exploitatie op lange termijn struikelblokken zijn. Nog te vaak worden dan met de ‘kaasschaafmethode’ of zelfs met rigoureuze aanpassingen concessies aan de visie en het ontwerp gedaan. Bij PratumPlaatsPlus werd door drie bouwpartners goed afgewogen hoe de specifieke visie die ten grondslag ligt aan het plan ook financieel haalbaar zou zijn. De oplossing lag in Risicodragend Projectmanagement waarbij ontwikkelaar HEVO de garantie geeft dat het gebouw volgens planning en voor de geraamde kosten opgeleverd wordt. Woningcorporatie GroenWest wordt eigenaar van het pand en zorginstelling Reinaerde huurt de 25 appartementen en 2 gezamenlijke leefruimten naast een slaapwacht. Deze constructie had vooral inhoudelijke meerwaarde, omdat de drie partners echt als drie-eenheid samen zorgden dat de visie op het gebouw vertaald werd in een schetsontwerp. In samenspraak zijn de toepasselijke randvoorwaarden uit het algemene Programma van Eisen van GroenWest en een wensenlijst van Reinaerde toegevoegd. Het resultaat is een zeer doordacht woonzorgconcept, waarbij rekening is gehouden met ieders wensen en eisen.
Een belangrijke eis was dat PratumPlaatsPlus zo duurzaam en circulair mogelijk gebouwd kan worden én energieneutraal te exploiteren is. De gemeente Utrecht had de ambitie om minimaal een GPR-waarde van 7,8 te halen. Dat betekende dat het appartementencomplex hoog moest scoren op energie, milieu, gezondheid, gebruikskwaliteit en toekomstwaarde. Sterker nog: het gebouw moet op zijn eigen manier bijdragen aan een groenere wijk en stad. Daarom is er bij de ontwikkeling van de kavel nadrukkelijk oog geweest voor de biodiversiteit. Dit is straks zichtbaar in de keuze voor boom- en plantensoorten zoals de zomereik en de strook met kruiden en bloemen langs het fietspad, die de biodiversiteit versterken. Er is plek voor onder meer een bijenhotel en nestkasten voor gierzwaluwen onder de dakgoot. Ook is er aandacht voor onzichtbare ‘groene’ oplossingen, zoals de aanleg van een infiltratieriool en bufferkratten. Daarmee wordt regenwater langer vastgehouden, wat verdroging en hittestress vermindert. Het aantal halfverharde parkeerplaatsen bij PratumPlaatsPlus is minimaal. Dat geeft meer ruimte aan groen op en om het gebouw. Fietsers krijgen juist ruim baan. Er komt een afsluitbare fietsenstalling met oplaadpunten voor e-bikes en het fietspad rondom de Pratumplaats blijft tijdens de bouw zoveel mogelijk open.
Naast duurzaamheid was energiezuinigheid een belangrijke eis voor de invulling van de maatschappelijke kavel. Daarom heeft HEVO bewust gekozen voor een integrale aanpak voor energie, duurzaamheid en circulariteit. In het schetsontwerp is nadrukkelijk gestuurd op een energieprestatiecoëfficiënt (EPC) die lager dan 0 is, waarbij volgens het geldende Bouwbesluit een EPC van 0,4 de wettelijke ondergrens vormt. Dat streven is ruimschoots gehaald, want PratumPlaatsPlus heeft een EPC van -0,14. Dat betekent trouwens dat niet alleen het gebouwgebonden energieverbruik door eigen opwekking op jaarbasis gedekt kan worden. Er wordt zelfs zoveel energie zelf opgewekt dat hier ook gebruikersgebonden energieverbruik mee afgedekt kan worden.
Tijdens het ontwerpproces is de basis gelegd voor de circulaire uitwerking van het gebouw. Daarbij is bewust ingespeeld op losmaakbaarheid van elementen en de keuze voor biobased, cradle-to-cradle en natuurlijke materialen. Deze lijn is doorgezet door de uitwerking van een bestek gebaseerd op circulaire keuzes dat als onderdeel van de aanbesteding van uitvoerende partijen gebruikt is. Tijdens het realisatieproces wordt extra focus gelegd op circulair bouwen. Bouwpartners, zoals aannemers en leveranciers van bouwmaterialen, zijn specifiek op hun ervaring in circulair bouwen geselecteerd. Steker nog: deze bouwpartners zijn uitgedaagd om actief mee te denken om het appartementencomplex zo circulair mogelijk te bouwen. Cirulaire toiletpotten, cradle-to-cradle wand- en vloertegels, bitumineuze dakbedekking met een circulaire onderlaag: het zijn maar enkele concrete voorbeelden hoe met zorg en aandacht door alle betrokkenen gebouwd wordt aan PratumPlaatsPlus.
Het appartementencomplex PratumPlaatsPlus biedt ruimte aan 25 zorgappartementen (1-kamer) waar mensen met een zorgvraag zo zelfstandig mogelijk kunnen wonen. Voor deze bewoners is 24/7 professionele ondersteuning beschikbaar. Daarnaast zijn en 2 gezamenlijke leefruimten naast een slaapwacht waar bewoners - en eventueel buurtgenoten - elkaar kunnen ontmoeten. Peters & Lammerink Architecten heeft het ontwerp van 1.400 m² met drie bouwlagen geïnspireerd op de landelijke omgeving. Het gebouw refereert aan gebouwen die typisch zijn voor deze leefomgeving, zoals schuren en silo’s. Ook is bij het ontwerp extra zorgvuldig gekeken naar de aansluiting op en inpassing van de bestaande gebouwen aan de Pratumplaats, waaronder een kinderdagverblijf en een brouwerij. Samen met de andere gebruikers wordt het gebied tussen het (brouwerij)terras en de nieuwbouw ontworpen, waardoor een logisch overloopgebied ontstaat en er letterlijk ‘meer leven in de brouwerij’ komt.
PratumPlaatsPlus wordt een duurzaam, circulair, flexibel en energiezuinig gebouw. Doordat het gebouw flexibel ontworpen is, kan het meebewegen met eventueel veranderende woon- of gebruiksfuncties. Dat draagt wezenlijk bij aan de duurzame inzetbaarheid van het pand. PatrumPlaatsPlus wordt duurzaam en energiezuinig gebouwd én geëxploiteerd. Voor de bouw worden onder meer circulaire materialen, biobased producten en cradle-to-cradle-materialen gebruikt. Daarmee geeft HEVO praktische invulling aan het verkleinen van de footprint bij de bouw. Het gebouw heeft een EPC-waarde van -0,14 en een minimale GPR-gebouwscore van 7,8. De realisatie van de hoge duurzaamheidsambities is mogelijk dankzij Risicodragend Projectmanagement.
