School als etalage van techniek
Nieuwbouw Gilde Vakcollege Techniek: in gesprek met Henri van Breugel, voorzitter College van Bestuur Willem van Oranje Onderwijsgroep.
12 juni 2025
Begin 2025 betrok het Gilde Vakcollege Techniek zijn nieuwe schoolgebouw in Gorinchem. De grootste vmbo-techniekschool van Nederland - bijna 900 leerlingen in Metaaltechniek, Elektrotechniek, Installatietechniek, BWI en Mobiliteit & Transport - ademt techniek, van de constructie tot de ruime praktijklokalen waar leerlingen nog echt een vak leren. Deze opzet komt voort uit een duidelijke visie op techniekonderwijs en de intensieve samenwerking met het regionale bedrijfsleven, wat resulteert in een uniek ecosysteem dat zowel leerlingen als bedrijven aantrekt. Henri van Breugel vertelt hoe dit zijn weerslag heeft gekregen in het gebouw. Het nieuwe gebouw van het Gilde werd op 19 februari 2025 feestelijk geopend door koning Willem-Alexander.
Henri van Breugel is voorzitter van het College van Bestuur van de Willem van Oranje Onderwijsgroep, die actief is in de regio’s Alblasserwaard, Vijfheerenlanden, Land van Heusden en Altena en De Langstraat. Onder de protestants-christelijke onderwijsgroep vallen vier scholen voor primair onderwijs en twaalf scholen voor voortgezet onderwijs, waaronder het Gilde Vakcollege Techniek. Van Breugel was zelf tussen 2008 en 2018 directeur van deze school. Hierna werd hij bestuurder van de Stichting CVO-AV, die in 2024 opging in de Willem van Oranje Onderwijsgroep.
Aansluiten op motivatie
‘Toen ik in 2008 directeur werd van het Gilde Vakcollege Techniek, kregen leerlingen van de onderbouw, de eerste twee klassen, maar vier uur per week techniek en veel uren theorie. Dat leidde tot teleurstellingen bij de leerlingen. Je zag hen bij de theorielessen soms onderuitgezakt op een arm in de schoolbank hangen. Deze houding verdween grotendeels toen ze in de derde en vierde klas van de bovenbouw veel meer uren techniek kregen. Dat zette mij aan het denken. Wil je leerlingen echt iets leren, dan moet je aansluiten op hun motivatie. En de leerlingen die hier komen, willen met hun gouden handen vooral iets doen. Het zijn doeners die willen gaan werken. Met dat vooruitzicht komen ze in beweging en gaan ze aan hun eigen ontwikkeling werken. Vanuit die gedachte hebben wij vastgehouden aan techniekonderwijs waarin vakmanschap centraal staat. Ook voor havisten, voor wie we een unieke techniekopleiding hebben gecreëerd. Omgekeerd leren noemen we dat. Vanuit een smalle focus op vakmanschap werken we aan een brede ontwikkeling van de leerlingen. We wilden daarom per se niet meegaan in de devaluatie van het eisenpakket dat aan leerlingen techniek werd gesteld.’
Wil je leerlingen echt iets leren, dan moet je aansluiten op hun motivatie.
Herhalen, herhalen, herhalen
‘Een veelgehoorde visie op het onderwijs in Nederland is dat we de ontwikkeling van beroepen niet kunnen voorspellen. Daarom is het belangrijk om leerlingen vooral algemene vaardigheden en brede competenties bij te brengen. Bij het Gilde geloven we daar niet in. Zo’n algemene opleiding, zeker waar het techniek betreft, leidt tot leerlingen die met hun diploma, eenmaal werkzaam in het bedrijfsleven, eigenlijk niks echt goed kunnen. Wij willen leerlingen juist zo opleiden dat ze op hun zestiende meteen aan het werk kunnen en een uitstekende aansluiting hebben bij de vaardigheden en kennis die op dat moment relevant zijn voor hun werk. Dat ze vervolgens de rest van hun leven allerlei nieuwe dingen moeten leren omdat hun vak verandert, is de verantwoordelijkheid van de werkgever.
Onze ambitie is, naast onze algemeen vormende onderwijsopdracht, om leerlingen vakmanschap bij te brengen. En dat lukt alleen door de lesstof voortdurend te blijven herhalen. Niet één keer een kozijn laten timmeren om ze daarmee kennis te laten maken, maar vier keer. Zodat ze de vierde keer hebben geleerd van hun eerdere fouten en zelf, zonder inbreng van de docent, zien dat een hoek niet helemaal 90 graden is. Doordat onze leerlingen vlieguren maken en zo echt een vak leren, staan bedrijven voor hen in de rij. Op de jaarlijkse stagemarkt kunnen leerlingen kiezen bij welk bedrijf ze stage gaan lopen. Mede hierdoor trekken we nog steeds veel leerlingen aan; ze komen van binnen een straal van 30 kilometer hiernaartoe en vaak hebben ook hun vaders en grootvaders op het Gilde gezeten. De school is een begrip in deze regio en staat erom bekend een duidelijke structuur aan leerlingen te bieden. Hiermee en met onze pedagogische visie denk ik dat we een unieke plek innemen in het Nederlandse onderwijsstelsel.’
Stichting Wetech
‘Het Gilde Vakcollege Techniek ligt in een regio met veel bedrijven in onder meer de bouw, installatietechniek, maritieme industrie en maakindustrie. Grote spelers zijn er niet veel, wel veel bedrijven in het midden- en kleinbedrijf. Met die bedrijven werken we samen in de Stichting Wetech. We bespreken daarin de vormgeving en inhoud van ons onderwijs, zodat dit zo goed mogelijk aansluit op de eisen vanuit de arbeidsmarkt. Daarnaast hebben de bedrijven een groot deel betaald van de machines en installaties die wij gebruiken in onze praktijklokalen. Het is ook in hun belang dat onze leerlingen leren werken met de modernste machines en technieken. We hebben hier met steun van het bedrijfsleven een lasstraat en een volautomatische lasrobot kunnen neerzetten, die we nu ook drie avonden in de week inzetten voor het volwassenenonderwijs. Daarmee zijn we de grootste examenlocatie in Nederland van het Nederlands Instituut voor Lastechniek. Een ander voorbeeld is dat we op verzoek en met steun van regionale bedrijven in het nieuwe pand een bovenloopkraan hebben. Een dergelijke kraan wordt ook veel gebruikt in de maritieme sector die in onze regio sterk is vertegenwoordigd. Het kunnen omgaan daarmee zit niet in het vmbo-curriculum, maar wij bieden dit aan als extra leerstof of keuzevak. En ook volwassenen kunnen hiermee hun hijs- en loscertificaten behalen.’
Aquarium van techniek
‘Onze visie op techniekonderwijs zie je in het gebouw vooral terug in de prominente plek van de ruim opgezette praktijklokalen en de vele machines en installaties daarin. De volledige begane grond bestaat uit praktijklokalen. Daar kijk je op uit vanaf de eerste verdieping, vanuit de aula en van buiten het gebouw. Samen vormen die lokalen bij wijze van spreken een aquarium of etalage van techniek. De theorielokalen liggen allemaal op de eerste verdieping, niet zichtbaar van buitenaf. Overigens liggen hier ook enkele kleinere praktijklokalen voor leerlingen van de onderbouw. Zij krijgen bij ons nu tien uur techniek, heel wat meer dan de vier van vroeger. De nadruk op techniek blijkt ook uit de extra hoogte van de praktijklokalen op de begane grond. Daardoor kunnen leerlingen binnen aan vrachtwagens sleutelen en oefenen met de takel- en liftinstallaties. Verder ademt ook de architectuur van het gebouw techniek. Het dak is opgebouwd uit drie industriële sheddaken, de constructie en installaties liggen voor een groot deel in het zicht en in het gevelmetselwerk zijn bijzondere patronen opgenomen die ambachtelijkheid uitstralen.’
Huiselijk
‘Tegelijkertijd wilden wij ook een huiselijk gebouw. De leerlingen, hoofdzakelijk jongens want er zitten maar dertig meiden op deze school, zijn twaalf jaar oud als ze hier op school komen. Zij moeten hun groeispurt nog krijgen. We willen hen een huiselijke omgeving bieden. Vandaar de toepassing van veel hout en warme kleuren in het interieur. En voor de meiden hebben we een aparte meidenkamer ingericht. Dan kunnen ze zich terugtrekken wanneer ze even genoeg krijgen van al die jongens. Want je kunt je wel voorstellen dat ze continu in het middelpunt van de belangstelling staan.’
Grootste uitdaging
Het nieuwe gebouw van het Gilde is gebouwd met duurzame en robuuste materialen en is met 1.400 zonnepanelen volledig energieneutraal. Dat kan ook niet anders. Als je je leerlingen wilt onderwijzen dat ze moeten gaan werken aan een duurzame toekomst, moet je dat zelf ook doen. Practice what you preach. De grootste uitdaging bij de nieuwbouw was overigens de financiering. De gemeente is alleen verantwoordelijk voor het vmbo-deel en beschikte niet over de middelen om bij te dragen aan de extra ruimte die we nodig hadden voor de techniek-havo en het kunnen aanbieden van doorlopende leerlijnen in het mbo. Met onder meer de hulp van HEVO, die ons in dit hele proces uitstekend heeft begeleid, zijn we daar op allerlei creatieve manieren uiteindelijk wel uitgekomen. Dat had veel te maken met de grote betrokkenheid van iedereen die aan deze nieuwbouw heeft meegewerkt. We hebben elkaar aangestoken en gingen allemaal vol voor deze school, ook de mensen van HEVO. De samenwerking verliep in alle opzichten uitstekend. Ik wil maar zeggen: als er een gemeenschappelijke wil is, is er ook een weg.
Reactie HEVO
HEVO heeft het volledige huisvestingstraject begeleid, beginnend bij een uitgebreid locatieonderzoek waarin de kwaliteit van de oude huisvesting in relatie tot het onderwijs is geïnventariseerd. Conclusie was dat nieuwbouw op een andere locatie veruit de voorkeur had boven andere scenario’s. Aansluitend is het onderwijskundig concept - een combinatie van theorie- en techniekonderwijs met nadruk op vakmanschap en duurzaamheid - vertaald naar een gedetailleerd Programma van Eisen. Hierin zijn concrete ruimtelijke, functionele en technische randvoorwaarden vastgelegd, waaronder energieneutraliteit, het industriële, technische karakter gecombineerd met de geborgenheid, overzichtelijkheid en transparantie in een contextrijke omgeving.
Tijdens de ontwerpfase heeft HEVO het projectmanagement verzorgd; het aansturen van de architect en adviseurs, het bewaken van planning, budget en kwaliteit en het volgen van het Programma van Eisen in elke ontwerpstap. Besluitvormingssessies met het schoolbestuur, de gemeente en andere stakeholders zorgden ervoor dat het ontwerp - een combinatie van praktijklokalen voor de bovenbouw op de begane grond en theorielokalen voor de onderbouw op de verdieping onder industriële sheddaken - naadloos aansloot op de wensen van het Gilde Vakcollege Techniek.
In de realisatiefase trad HEVO op als vertegenwoordiger namens het Gilde richting aannemers en installateurs. HEVO hield toezicht op de voortgang, kwaliteit en meer- en minderwerk en waarborgde de afgesproken duurzaamheidsprestaties. Dankzij deze geïntegreerde aanpak is vanaf het locatieonderzoek tot en met de oplevering gewerkt aan het realiseren van een stimulerende, duurzame leeromgeving die jongeren enthousiasmeert om voor techniek te kiezen en die perfect aansluit op de behoeften van het regionale bedrijfsleven.
Relatiemagazine
Dit artikel is opgenomen in ons relatiemagazine 360°, voorjaar 2025.
Ook interessant
