Verouderde, energieverslindende en ongezonde schoolgebouwen vormen het urgente maar onderbelichte probleem dat wordt belicht in aflevering 6 van het programma ‘Wat houdt ons tegen?’ van Omroep HUMAN. Wouter Houët is namens HEVO betrokken bij het programma.
3 juni 2025
Dit onderwerp is het schoolvoorbeeld van ‘een ondergeschoven kindje’ en krijgt doorgaans veel te weinig (politieke) aandacht. Ook wel begrijpelijk, want hoe vaak denken jonge ouders niet: wat leuk, in zo’n schoolgebouw heb ik zelf ook nog les gehad. En daar is dan ook alles mee gezegd. Daarmee is de algemene beeldvorming dat een schoolgebouw in de huidige staat blijkbaar ook prima is voor onze eigen kinderen. Terwijl we, laten we eerlijk zijn, een huis uit de jaren 70 in originele staat behoorlijk gedateerd vinden en het maar wat graag duurzaam renoveren.
En natuurlijk lees je af en toe een bericht in het lokale nieuwsblad dat er een mooi, nieuw schoolgebouw wordt opgeleverd ter vervanging van het oude, of dat het oude schoolgebouw duurzaam is gerenoveerd. Ikzelf ben daar ook dagelijks mee bezig. Dat is nieuwswaardig, en inderdaad altijd leuk om te delen. Een nieuw of gerenoveerd schoolgebouw zou echter niet nieuwswaardig moeten zijn, maar aan de orde van de dag!
Zoals ik in mijn bijdrage aan het programma van HUMAN aangeef: we hebben te maken met een groot ‘stuwmeer’ aan verouderde schoolgebouwen. Dit is een erfenis uit de naoorlogse wederopbouwperiode, waarin veel schoolgebouwen zijn gebouwd voor een snel groeiende bevolking. Vooral de jaren 60-70 kenmerken zich door een bouwstroom aan schoolgebouwen van matige bouwkwaliteit. Deze schoolgebouwen voldoen op veel fronten niet meer aan de eisen van de huidige tijd; denk aan voldoende ventilatie, energieverbruik (een op de drie scholen heeft energielabel F of G), temperatuur in de winter te laag en in de zomer te hoog (soms dik boven de 30 graden), flexibiliteit voor nieuwe vormen van onderwijs.
Bekijk hier de uitzending: https://tvblik.nl/wat-houdt-ons-tegen/kinderen-in-de-kou
Het op orde brengen van deze gebouwen vraagt om een impuls, een flinke investering. En daarvoor zijn we afhankelijk van het rijk, die de middelen hiervoor beschikbaar stelt aan gemeenten (gemeentefonds) en schoolbesturen (exploitatiebijdrage lumpsum). De middelen die het rijk beschikbaar stelt voor onderwijshuisvesting zijn ongeoormerkt en gebaseerd op verouderde uitgangspunten. HEVO heeft becijferd dat er jaarlijks structureel ruim een miljard euro extra nodig is. Tel daar de financiële situatie en uitdagingen van veel gemeenten bij op, en het is niet moeilijk om te begrijpen dat het lastig is om de gewenste versnelling te bereiken.
Het wordt tijd dat het doordringt dat het huisvestingsstelsel voor het funderend onderwijs vastloopt, hoe hard alle betrokken partijen ook hun best doen. En daar wringt meteen de schoen. In Nederland is het stelsel voor onderwijshuisvesting gedecentraliseerd naar schoolbesturen en gemeenten. En dat zijn er nogal wat: 342 gemeenten en circa 1.150 schoolbesturen in het primair en voortgezet onderwijs. Al deze partijen moeten binnen het stelsel gezamenlijk komen tot besluitvorming over de investering in verouderde schoolgebouwen. Gelukkig slaan schoolbesturen en gemeenten steeds vaker de handen ineen en maken ze gezamenlijke langetermijnplannen (Integrale Huisvestingsplannen). Er ligt momenteel een wetsvoorstel voor dat deze plannen verplicht stelt. Maar juist bij het maken van deze plannen zien schoolbesturen en gemeenten dat de opgave wel erg groot is. En dat de financiële haalbaarheid ervan onder druk staat.
Hopelijk dringt het belang van gezonde en duurzame onderwijshuisvesting steeds beter door, ook in de landelijke politiek. In de tussentijd zullen we met elkaar slim moeten zijn, en zoveel mogelijk realiseren met de beschikbare middelen.
