5 mei 2021

Bij Het Element, een vmbo-school in Amersfoort, komen passie en talent samen. In de onderwijsvisie staan praktijk, keuzevrijheid en kleinschaligheid centraal. Door praktische vakken, samenwerkingen met bedrijven en stages worden praktijk en theorie met elkaar verbonden. En daar hoort ook een nieuw schoolgebouw bij dat deze visie faciliteert.

Het aantal leerlingen op vmbo-scholen daalt al jaren in Nederland, ook in de regio Amersfoort. Het Vakcollege Amersfoort en het Prisma College hebben daarom in 2010 de handen ineengeslagen om samen een breed scala aan vmbo-profielen te kunnen blijven aanbieden. Uit de samenvoeging van deze twee scholen is Het Element ontstaan. Hier valt ook het Taalcentrum onder, waar lesgegeven wordt aan anderstaligen tussen de 12 en 18 jaar. De drie huidige schoolgebouwen zijn verouderd en niet meer toereikend om de onderwijsvisie voor ruim 900 leerlingen te faciliteren. De gemeente Amersfoort is verantwoordelijk voor de huisvesting van scholen voor het voortgezet onderwijs binnen de gemeente. Samen met de schoolbesturen is besloten om deze taak onder te brengen bij een coöperatie. Het Element is een van de eerste scholen die in aanmerking komt om een nieuw schoolgebouw te realiseren. Koen Janssen, directeur van Het Element: “Samen met HEVO hebben we onze onderwijsvisie vertaald naar een gebouwontwerp. HEVO is de risicodragend projectmanager van dit project en begeleidt ons van het begin tot het eind naar een nieuw schoolgebouw.”

We vinden het belangrijk dat de leerlingen écht doen wat zij leuk vinden en waar zij goed in zijn.

Focus op beroepspraktijk

Een van de kernpunten in de onderwijsvisie van Het Element is de focus op de beroepspraktijk. “We vinden het belangrijk dat de leerlingen écht doen wat zij leuk vinden en waar zij goed in zijn”, vertelt Koen. “Leerlingen krijgen daarom veel persoonlijke aandacht en hulp bij het ontdekken van hun talenten. Blinken ze uit in techniek of verzorging? Kunnen ze heel goed sporten? Of willen ze graag ondernemen?” Om te ontdekken waar hun passies en talenten liggen, maken leerlingen vanaf dag één al kennis met de beroepspraktijk. Zo ervaren zij wat verschillende profielen inhouden en wat dit betekent voor de beroepskeuze. Na de eerste klas kiezen de leerlingen één van de zeven profielen. In de derde klas sluiten zij hun profiel af met het centraal schriftelijk en praktisch examen en in de vierde klas volgen de leerlingen praktijklessen op het mbo en lopen zij stage. Op deze manier zorgt Het Element voor doorlopende leerlijnen en worden de leerlingen klaargestoomd voor de doorstroom naar het mbo.

Keuzevrijheid en flexibiliteit

Naast de beroepspraktijk staat keuzevrijheid centraal in de onderwijsvisie. Leerlingen maken keuzes in tijd, tempo en inhoud. Per vak kunnen zij ervoor kiezen om het normale tempo te volgen, zich verder te verdiepen of een extra vak te volgen. “Stel dat een leerling niet zo goed is in Engels, dan kan hij daar meer tijd aan besteden”, legt Koen uit. “Is hij juist héél goed in Engels en kost het hem weinig moeite? Dan kan hij er ook voor kiezen om er een ander vak naast te volgen dat niet op de lessentabel staat, bijvoorbeeld Spaans. Dit geldt niet alleen voor de talen, maar voor alle clusters van vakken. Daarnaast worden thema’s integraal aan elkaar verbonden in projectonderwijs. Bijvoorbeeld als het gaat over duurzaamheid en globalisering. De kern van de vakken beslaat nog maar 60% van de tijd, 40% is flexibel in te richten.”

Kleinschaligheid binnen clubhuizen

Het Element is een grote school van ruim 900 leerlingen. Om leerlingen in zo’n omgeving toch het gevoel te geven ergens bij te horen, zijn de profielen samen met het Taalcentrum in de onderwijs­visie vertaald naar vijf clubhuizen. Elk profiel heeft een eigen clubhuis, zodat kleinschaligheid binnen een relatief groot gebouw kan worden gewaarborgd. Dit betekent ook dat zowel leerlingen als docenten bij specifieke clubhuizen horen. Anders dan op andere scholen lopen de leerlingen niet meer van lokaal naar lokaal, maar blijven zij gedurende de dag bij hun clubhuis. Dit leidt tot minder onrust in het gebouw en zorgt ervoor dat leerlingen echt ergens onderdeel van zijn.

Van onderwijsvisie naar schoolgebouw

In de onderwijsvisie van Het Element ligt de focus dus op de beroepspraktijk, keuzevrijheid en kleinschaligheid. “Onze onderwijsvisie is leidend geweest voor het ontwerp”, zegt Koen. Om tot een Programma van Eisen (PvE) te komen, heeft HEVO samen met een brede werkgroep achterhaald wat belangrijk is voor zowel docenten als leerlingen van de verschillende clubhuizen: waar lopen zij onderwijskundig tegenaan? Wat voor type school willen zij zijn? En op welke manier willen leerlingen elkaar ontmoeten? “Samen met de werkgroepen hebben we de onderwijsvisie vertaald naar een PvE”, vertelt Linda Kröse, senior projectmanager bij HEVO. “Ondersteunend aan het PvE hebben we daarnaast met de werkgroep een tour door Nederland gemaakt om referentieprojecten te bezoeken, voornamelijk vmbo-scholen met verschillende onderwijsconcepten. “Daarna hebben we een uitgebreide opdrachtomschrijving geschreven voor de architect, met een duidelijke visie. De werkgroep heeft unaniem gekozen voor architectenbureau De Zwarte Hond, die een stoer gebouw wilde neerzetten, maar mét de focus op kleinschaligheid en rust. Leerlingen hebben zeggenschap gekregen over de inrichting van de algemene ruimten.”

Clubhuizen, leerpleinen en praktijk­ruimten

De nieuwe school biedt straks ruimte aan alle afdelingen van Het Element en aan het Taalcentrum. De clubhuizen vormen de basis van het gebouw. In het ontwerp hebben de clubhuizen een verticale structuur. Ze liggen boven elkaar en zijn met trappenhuizen aan elkaar verbonden. In ieder clubhuis komen kluisjes voor de ‘bewoners’ en per clubhuis is er een leerplein, een praktijkruimte en zijn er leslokalen. Ook de ruimten voor de Algemeen Vormend Onderwijsvakken liggen binnen het eigen clubhuis. Hierdoor sluiten deze vakken zowel ruimtelijk als onderwijskundig naadloos op elkaar aan. Het gebouw heeft een groot atrium als centrale hal met diverse niveaus en verbindingen naar de trappenhuizen. In de algemene ruimten worden terrassen gerealiseerd, zodat leerlingen in clubjes apart kunnen zitten. “Dat laatste is écht iets wat uit de koker van de leerlingen komt”, vertelt Koen trots.

En omdat onderwijs altijd in beweging is, is het ontwerp flexibel.

Flexibel, duurzaam en toekomst­bestendig

Bij projecten van HEVO is duurzaamheid vanzelfsprekend. Uiteraard wordt de nieuwe school ook duurzaam en bijna energieneutraal gebouwd, volgens de BENG-richtlijnen. Het nieuwe schoolgebouw wordt niet aangesloten op het gasnet. Warmte en koeling gaan via grote warmtewisselaars en het dak ligt straks vol met zonnepanelen en luchtbehandelingskanalen. Het ontwerp voldoet aan de duurzaamheids- en gezondheidsrichtlijnen van de overheid, inclusief de COVID-19-richtlijnen. Het ontwerp is dus flexibel, duurzaam en toekomstbestendig. Zo kunnen muren er eenvoudig tussenuit gehaald worden en zijn de trappen strategisch geplaatst. “Als er bijvoorbeeld een extra clubhuis bijkomt, kan alles aangepast worden. En willen we het over 10 jaar helemaal anders? Dan kan dat ook”, aldus Koen.

Een warme thuisbasis

“Dat we nu zo’n mooi ontwerp hebben, is echt een teamprestatie”, stelt Linda. “Je kunt het niet alleen: als school niet en als HEVO niet. Een ontwerp maak je samen met gebruikers, een ontwerpteam en een goede architect. De architect heeft goed geluisterd naar de wensen en dit uitstekend doorvertaald in het ontwerp. Op dit moment zijn we bezig met de aanbesteding voor de uitvoerende partijen en we verwachten dat het schoolgebouw in het voorjaar van 2023 gereed is.” “En door de onderwijsvisie leidend te laten zijn en docenten en leerlingen te betrekken bij het ontwerp, is het schoolgebouw straks een warme thuisbasis voor leerlingen én een stimulerende (leer)omgeving. Een toekomstgericht schoolgebouw voor het beroepsonderwijs met een uitdagend en eigentijds karakter, waar zowel Amersfoort als de leerlingen trots op kunnen zijn”, besluit Koen.

In de media

Dit artikel is gepubliceerd in Schooldomein, mei 2021.

Ook interessant

Meer weten over dit project?

Neem dan contact op met:

Bel me terug