Hoe maak je onderwijs passend voor kinderen die extra ondersteuning nodig hebben? “Alle zorg voor een kind in één gebouw”, was het antwoord van de schoolbesturen in Oud-Beijerland. Kenniscentrum Het Mozaïek is het resultaat.
30 mei 2023
Speciaal onderwijs en specialistische kinderopvang dicht bij huis, met oog voor wat een individueel kind nodig heeft. Dat is de achterliggende gedachte van het nieuwe Kenniscentrum Het Mozaïek aan de Graaf van Egmondstraat in Oud-Beijerland.
Bijzonder is dat allerlei specialisten onder één dak nauw samenwerken op het gebied van onderwijs, begeleiding en opvang aan elk kind van 0 tot 18 jaar dat niet naar de reguliere kinderopvang of basisschool kan gaan. Het nieuwe gebouw biedt onderdak aan SBO Willem-Alexanderschool, zml-school De Ark, SBO Het Pluspunt, kinderdagcentrum Symfonie en aan onder meer een logopedist, fysiotherapeut, orthopedagoog en spelagoog. Valtos Architecten was verantwoordelijk voor het ontwerp en HEVO voor het totale procesmanagement, inclusief het programma van eisen en de architectenselectie. Daarbij realiseerde HEVO het project met Risicodragend Projectmanagement, waardoor er vooraf zekerheid was over de maximale invloed van de gebruikers en de hoge kwaliteit die binnen het beschikbare budget en de uitdagende planning werd gehaald. Het leverde een verbindend Kenniscentrum op waarin op een vernieuwende wijze tussen de verschillende partners wordt samengewerkt.
In Nederland is dit het eerste kenniscentrum waarin op deze manier onderwijs en zorg aan kinderen met bijzondere behoeften gebundeld en versterkt wordt. Daarmee kwam een droom voor schoolbesturen, ouders en kinderen uit. “Het leek ons een goed idee om alle speciale leerwegen in de Hoeksche Waard in één gebouw onder te brengen. Zo kunnen we gebruik maken van elkaars expertisen. Bovendien maakt een samenhangend kenniscentrum een einde aan extra reistijd en georganiseer voor ouders en kinderen en natuurlijk de medewerkers”, vertelt Luc van Heeren, bestuursvoorzitter van scholenkoepel De Hoeksche School. “Scholen voor specialistisch onderwijs moeten elkaar niet beconcurreren maar juist versterken. Als een kind ondersteuning nodig heeft die een reguliere basisschool niet kan bieden, ga je naar Het Mozaïek. Dat daar twee besturen en drie scholen aan verbonden zijn, is voor ouders geen issue. Zij willen dat hun kind passend onderwijs krijgt. Het is daarom uniek dat in één gebouw een veelvoud aan leerwegen te vinden is, voor heel verschillende kinderen met zo sterk uiteenlopende behoeften.”
De nieuwe huisvesting van het kenniscentrum bevordert de onderlinge samenwerking en het delen van expertise.
Wat is een passend gebouw, welke ruimten zijn er nodig en hoe moeten die gesitueerd zijn? En hoe zorg je dat elk kind zich prettig voelt op een school voor gespecialiseerd onderwijs? Een puzzel die de verschillende organisaties samen met Valtos Architecten en vastgoedexpert HEVO hebben gelegd. Projectleider Peter Huys van HEVO: “Een passend gebouw realiseren kan alleen als eerst een gemeenschappelijke visie is gevormd. Vanuit die gezamenlijk gedefinieerde kernwaarden hebben opdrachtgevers en partners gewerkt aan een passend gebouw.” “Het is geweldig dat alle betrokken organisaties intensief wilden samenwerken om Het Mozaïek te realiseren. Bijzonder was ook de inpassing in de stedenbouwkundige context”, vertelt architect John Schneijderberg. “We hebben het hele proces in een open dialoog met de buurt gevoerd en hebben geen bezwaren tijdens de procedure gehad.”
“Het Mozaïek wordt gebruikt door veel verschillende doelgroepen die zich allemaal prettig moeten voelen”, legt collega-architect René Meere uit; “dat vergde speciale aandacht voor het gebruik van de ruimten. Sommige kinderen hebben baat bij een prikkelarme omgeving, terwijl dat voor andere kinderen geen vereiste is. Voor de meeste kinderen is een duidelijke structuur belangrijk en dat moet het gebouw dan ook faciliteren. Daarnaast was er natuurlijk ook extra aandacht voor de toegankelijkheid van het gebouw voor kinderen met een beperking. Bijzonder is ook de tillift voor de kinderopvang en de eigen inpandige speelvoorziening. De lokalen kennen een generieke opzet zodat het ruimtelijke geheel bekend en vertrouwd aanvoelt. Zonder complexe verbouwing kan het gebouw aan veranderende inzichten worden aangepast. Deze flexibiliteit creëert toekomstbestendigheid. Mochten aanpassingen in de toekomst nodig zijn, dan is hier met de kolomstructuur en positionering van de gevelopeningen op voorgesorteerd, zodat scheidingswanden makkelijk kunnen worden verplaatst. Lokalen zijn uitwisselbaar en ruimten van specialisten worden beter benut. Dat voorkomt leegstand en er kan beter op de inzet van personeel gestuurd worden. Ondersteunende specialisten, zoals de fysiotherapeut, logopedist, orthopedagoog en spelagoog hebben een zichtbare plek in de nieuwbouw gekregen.”
“HEVO was verantwoordelijk voor het Programma van Eisen, dat nadrukkelijk richting geeft aan het ontwerp en de kosten van een gebouw. Het programma van eisen bood ons de kaders om een passend gebouw te ontwerpen”, legt John uit; “een belangrijk uitgangspunt was dat de nieuwe huisvesting van het Kenniscentrum de onderlinge samenwerking en het delen van expertise moest bevorderen. Om die reden zijn de scholen en de specialistische kinderopvang rond een centraal hart geclusterd en is er geen harde begrenzing waar de ene school begint en de andere ophoudt. We hebben in goed overleg met de gebruikers gekozen voor multifunctionele ruimten en uitwisselbare leslokalen die door verschillende organisaties gebruikt kunnen worden. Het centrale hart is in het gebouw vertaald naar het binnenplein, die door zijn ligging in de grote vide een dubbele hoogte heeft. Door de sheddakconstructie wordt de ruimte rijkelijk voorzien van natuurlijk daglicht. Aan het plein ligt de ruime tribunetrap vanwaar er goed zicht is op het plein en het aansluitende gelijkvloerse podium. Deze kan met een panelenwand worden afgesloten om dienst te doen als speelzaal. Ook andere ruimten liggen aan het centrale plein, zoals de leskeuken, de uitgiftekiosk, het technieklokaal en de teamkamer. Onder de kozijnen in de gangwanden bevinden zich vaste inrichtingselementen waarin zich aan de gangzijde de garderobekastjes bevinden. Ook aan de kant van de groepsruimte zijn vaste kasten opgenomen voor de lesmaterialen, naast een pantryblok. Het maatwerkmeubilair is een naadloos onderdeel van het geïntegreerde ontwerp.”
Om de ruimtelijke lay-out te benadrukken ligt de gymzaal op de verdieping. Deze is volledig losgekoppeld van de hoofdstructuur om geluidsoverlast tegen te gaan. In het gebouw is veel bamboe en glas toegepast en is er hoofdzakelijk met groene accentkleuren gewerkt. Dit geeft een rustige en lichte uitstraling. Elk leslokaal heeft een aparte prikkelarme ruimte waar kinderen extra begeleiding krijgen of tot rust kunnen komen. Daarnaast heeft het gebouw kleinere ruimten waar kinderen therapie kunnen volgen. In de buitenruimte zijn groentetuintjes opgenomen en is een kas geplaatst voor buiten-educatie. Het duurzame gebouw is BENG+ en binnen budget voorzien van topkoeling. Het kenniscentrum is een bijzonder gebouw voor een bijzondere doelgroep. Daarom opereert het nieuwe centrum onder het motto: ‘Samen speciaal’.
Dit artikel is gepubliceerd in het Inspiratieboek 2015-2025 ‘Kindcentra in hun omgeving’ van Schooldomein. Download artikel
