Net als het wegennet kan ook het elektriciteitsnet last hebben van ‘filevorming’. Dit noemen we congestie. Er is sprake van congestie wanneer de behoefte om elektriciteit te verplaatsen (transportcapaciteit) groter is dan dat het elektriciteitsnetwerk aankan.
26 februari 2024
Het elektriciteitsnet in Nederland staat onder druk. Als gevolg van de versnelde energietransitie door de inzet van windmolens en zonnepanelen en met de toenemende energievraag door het gebruik van warmtepompen en elektrische auto’s blijkt de bestaande infrastructuur in Nederland hier niet geschikt voor te zijn.
Het distributienet in Nederland is oorspronkelijk uitgelegd voor levering van A naar B. De in de energiecentrale opgewekte stroom werd daarbij direct geleverd aan de afnemers. Met de komst van windmolens en grote hoeveelheden zonnepanelen wordt de levering van A naar B verstoord en dat geeft onder andere de huidige problemen op het elektriciteitsnet. Daarnaast is het elektriciteitsnet niet uitgelegd op afnamecapaciteiten die warmtepompen en elektrische auto’s vragen en ook niet op de teruglevering van opgewekte stroom van zonnepanelen.
Als gevolg hiervan:
• Kunnen geen nieuwe aansluitingen meer worden gerealiseerd.
• Kunnen geen uitbreidingen meer worden gerealiseerd.
• Kan op momenten niet teruggeleverd worden door zonnepanelen.
• Komt de leverbetrouwbaarheid van het elektriciteitsnet in gevaar.
De problemen op het elektriciteitsnet zijn de afgelopen tijd veelvuldig in het nieuws gekomen. In een aantal provincies is het niet meer mogelijk om een nieuwe (grootverbruik)aansluiting aan te vragen, wordt er overcapaciteit door de netbeheerder teruggekocht en moeten nieuw opgeleverde gebouwen noodgedwongen aangesloten worden op een dieselaggregaat. Ondanks dat dit probleem nu breed erkend wordt in de samenleving, is het niet de verwachting dat het binnen een aantal jaren is opgelost, mede ook door de intensivering van de elektrificatie van onder andere de gebouwde omgeving.
Vanuit onze expertise geven we een aantal adviezen om in de verschillende stadia van een bouwtraject (definitiefase, ontwerptraject en uitvoering) te zorgen dat de problemen op het elektriciteitsnet zo min mogelijk gevolgen hebben voor een nieuwbouw- of verbouwproject.
Waar voorheen in de definitiefase het verkrijgen van de gewenste capaciteitsaansluiting eerder een vanzelfsprekendheid was en er daarom weinig tot geen aandacht voor was, merken wij dat dit niet meer het geval is. Het is belangrijk om de (technische) mogelijkheden in een zeer vroeg stadium al in te kaderen. Daarom is het nog belangrijker om ook al in de definitiefase na te denken over integrale concepten (gebouw en techniek) die ervoor zorgen dat de vermogensvraag zo minimaal mogelijk is en geoptimaliseerd wordt. Op die manier is het mogelijk om ook realistische budgetten te bepalen. Wij adviseren ook om in dit stadium contact te leggen met de nutsleverancier om op basis van de capaciteitsvraag naar mogelijkheden te zoeken.
Hoewel het vanuit duurzaamheidsoogpunt niet wenselijk is, kan het bij verbouwingen denkbaar zijn dat een gasaansluiting gehandhaafd blijft gedurende een bepaalde periode zodat een gebouw wel in gebruik genomen kan worden door gebruikmaking van bijvoorbeeld een hybride opwekking. De inzet van een hybride systeem kan ervoor zorgen dat de elektrische aansluitcapaciteit gereduceerd wordt en dat het gasgebruik sterk geminimaliseerd wordt. Daarnaast adviseert HEVO steeds vaker om financiële middelen te alloceren om risico’s met betrekking tot de elektriciteitsaansluiting af te dekken.
In het ontwerptraject blijft de benodigde aansluitcapaciteit een relevante vraag om constant onder de aandacht te houden. Voorheen regelde de aannemer de nutsaanvraag, maar dat is nu echt te laat. Het is meer dan duidelijk geworden dat in de Voorontwerp-fase (VO) gestuurd moet worden op een zo optimaal mogelijke aansluitcapaciteit en dat er ook in dit stadium contact moet zijn met de nutsleverancier/netbeheerder. Het is ook van belang om in dit stadium goed te kijken naar het verbruiksprofiel en naar het opwekprofiel (bij inzet van PV-panelen) zodat hier een optimum gezocht kan worden. Hiervoor is de installatieadviseur de aangewezen persoon. Kijk daarnaast in de VO-fase ook naar de omgeving om te beoordelen of er mogelijkheden zijn voor congestiemanagement, bijvoorbeeld door op gebiedsniveau te kijken naar piekmomenten en belastingvraag. Op die manier zijn er mogelijkheden om een gebouw toch in gebruik te kunnen nemen. Hiervoor is overleg nodig met de nutsleverancier/netbeheerder. Ook is het zinvol om te kijken naar mogelijkheden om opgewekte stroom op te slaan om later te kunnen gebruiken.
Mocht het project haalbaar zijn en de netbeheerder kan een netverzwaring of nieuwe aansluiting verzorgen, zorg dan tijdens de uitvoering dat dit proces geborgd blijft. Doorlooptijden voor de realisatie van een dergelijke aansluiting kunnen flink oplopen (maanden) en als documentatie of de meterkast niet op orde is kan men zomaar weer achteraan eindigen. Maak tijdens de uitvoering heldere afspraken met concrete termijnen.
Momenteel zijn de netbeheerders druk bezig met het zoeken naar oplossingen voor het probleem. Er wordt gekeken naar het beïnvloeden van de transportcapaciteit door inzicht op landelijk niveau maar ook op omgevingsniveau als het gaat om beschikbare capaciteit en gevraagde capaciteit. Er wordt gekeken naar mogelijkheden om de beschikbare transportcapaciteit optimaal te benutten door congestiemanagement waarbij gekeken wordt naar de mogelijkheden van het verschuiven van piekvragen door opslag en spreiding. Verder wordt gekeken naar het uitbreiden van de transportcapaciteit. Afhankelijk van de situatie vraagt dit laatste tussen de 2 tot 8 jaar. Het is van belang om een goed inzicht te krijgen en op basis van dit inzicht en de oplossingsrichtingen de juiste afwegingen en keuzes te maken. Dat lukt alleen door een integrale visie.
