Van TNO-gebouw naar flexibele onderwijs- en onderzoeksomgeving

15 april 2022

De Technologie-opleidingen van de instituten Engineering, TNW (Toegepaste Natuurwetenschappen) en BEnT (Bedrijfsmanagement, Educatie en Techniek) van Fontys Hogescholen zijn in 2019 verhuisd van de Eindhovense campus Rachelsmolen naar het voormalige TNO-gebouw op de TU/e Campus. Het gebouw aan de Rondom is door Fontys aangekocht en heeft een complete metamorfose ondergaan naar een flexibel onderwijs- en onderzoeksgebouw.

Fontys is één van de grootste instellingen voor hoger onderwijs van Nederland, met bijna 46.000 studenten en zo’n 5.000 medewerkers. Er zijn 25 instituten die meer dan 100 bacheloropleidingen verzorgen in voltijd, deeltijd en duaal. Met het huisvestingsprogramma voor Eindhoven en Tilburg creëert Fontys een toekomstbestendige leer- en werkomgeving. Het onderwijs van de 21e eeuw stelt andere eisen aan de voorzieningen. En ook de coronacrisis zal naar verwachting een blijvend effect hebben. De toekomstige generatie gaat op een andere, eigentijdse manier met maatschappelijke en technologische vraagstukken om. Dat vraagt om huisvesting en andere voorzieningen waarin onderwijs, onderzoek en werk hand in hand kunnen gaan. En voorzieningen die ruimte bieden aan plaats- en tijdonafhankelijk werken met fysieke en digitale werkvormen (‘blended learning and working’). De ontwikkeling van de campus is een belangrijk thema voor de huisvestingsprogramma’s van Fontys. Juist een campus biedt de diversiteit aan functies waar studenten, onderzoekers en medewerkers behoefte aan hebben. Met versterking van de campussen creëert Fontys levendige verblijfplaatsen waar de gebruikers meer vinden dan alleen een plek voor onderwijs, onderzoek en werk. Gebruikers vinden op de campus een plek waar ze graag blijven, om te studeren en om elkaar te ontmoeten. Een ander aspect is verduurzaming. Het hoger onderwijs in Nederland kent een flinke opgave om invulling te geven aan de uitvoering van het klimaatakkoord. Als afgeleide van de ‘sectorale routekaart’ voor verduurzaming van het hbo zijn energietransitie, reductie van het energiegebruik, circulariteit en waterbesparing verweven in de huisvestingsprogramma’s. 

Ontmoetingsplek

Huisvesting in het hoger onderwijs wordt na de corona-crisis nog belangrijker als ontmoetingsplek: ruimte voor samenwerking en verbinding. Huisvesting die optimaal en efficiënt presteert. De renovatie of beter: ‘transformatie’ van het voormalige TNO-gebouw van lab- en kantooromgeving naar een flexibel en duurzaam gebouw voor hoogwaardig onderwijs en onderzoek tot ‘Nexus’ maakt een prominent deel uit van het huisvestingsprogramma in Eindhoven. Met de verplaatsing van opleidingen naar de campus waar ook de TU/e gevestigd is, creëerde Fontys ruimte op de naastgelegen campus Rachelsmolen. Op basis van het programma van eisen tekende architecten|en|en het voorlopig ontwerp. Onder de vlag van het Engineering & Build-consortium (Build2Learn) werkte EGM Architecten het ontwerp verder uit tot een definitief ontwerp dat werd voorgelegd aan architecten|en|en. HEVO was in het voortraject betrokken bij het opstellen van de outputspecificaties voor de contractering van het consortium. 

Verder ondersteunde HEVO Fontys bij de projectleiding en het contractmanagement richting consortium tijdens de realisatie- en nazorgfases. 

De ontwerpers hebben sterk ingezet op circulair materiaalgebruik en het opwaarderen van de bestaande infrastructuur en installatietechniek.

Transformatie

Nexus biedt plaats aan ca. 2.500 studenten en 500 medewerkers. De architecten hebben een aantal karakteristieke, architectonische ingrepen uitgevoerd. De van oorsprong robuuste aard van het gebouw en de technische sfeer zijn behouden gebleven. Verder hebben de ontwerpers met Fontys sterk ingezet op circulair materiaalgebruik en het opwaarderen van de bestaande infrastructuur en installatietechniek. Veel materialen zijn hergebruikt. Heel herkenbaar in het interieur zijn de houten elementen. 

Souterrain als spil

Het souterrain fungeert als spil in het gebouw. De entree is opgetrokken naar de eerste verdieping waardoor er ruimte ontstond om met enkele slimme doorbraken veel licht, lucht en ruimte diep in het gebouw te brengen. De omgeving waarin geheimhouding en geslotenheid centraal stonden is letterlijk open gebroken. De studenten van Engineering en het onderdeel Automotive hebben daarmee in het souterrain een prachtige plek gekregen waar het technische praktijkonderwijs kan floreren. Via de entree ‘landen’ gebruikers en bezoekers midden tussen de techniekopleidingen. Leerpleinen bieden ruimte aan verschillende werkvormen in het onderwijs. Verschillende onderwijsconcepten zijn zodanig over de verdiepingen verdeeld dat ze een passende omgeving vinden. De eerste verdieping is een gemeenschappelijke, flexibele laag waarmee Fontys toekomstige wijzigingen tussen de opleidingen op kan vangen. 

Zweinstein trappen

Boven het souterrain uit rijst het Atrium op. Het is door een aantal ‘Zweinstein-achtige’ trappen getransformeerd tot het dynamische hart van Nexus. In die prachtig ingerichte omgeving kunnen ontmoeting en samenwerking het beste tot hun recht komen. Door de adaptieve opbouw en indeling is het ook naar de toekomst toe op verschillende manieren te gebruiken, waarbij studenten met hun device op allerlei plekken kunnen werken en studeren. Door de mooie en effectieve zichtlijnen is het Atrium ook de representatieve plek om de verschillende onderwijsrichtingen te laten zien én om samen te werken met externe partners zoals bedrijven. 

Stedenbouwkundig is Nexus verbonden met de rest van de campus door de koppeling met de Groene Loper en de andere onderwijsgebouwen op de TU/e. Deze koppeling wordt extra geaccentueerd in het gebouw zelf. Op de bovenste verdiepingen bieden fraaie onderwijsruimten zoals de collegezaal uitzicht over de campus en de Brainport Eindhoven. Techniek, creativiteit en bedrijvigheid bij elkaar: een mooi perspectief dat veel inspiratie biedt!

Dit artikel is gepubliceerd in het Inspiratieboek 2010-2025 ‘Samen werken aan de leeromgeving van morgen’ van Schooldomein. Download artikel

Ook interessant

---