Met een score van 98/100 punten is Aeres Hogeschool Almere als eerste schoolgebouw in Europa gecertificeerd met WELL Platinum. En wereldwijd heeft Aeres het tweede Platinum-schoolgebouw. Een geweldig resultaat, waar tijdens het ontwerpproces en bouwproces continu op is gestuurd.
6 maart 2023
Aeres Hogeschool is gericht op groen onderwijs, onderzoek en het delen en toepasbaar maken van kennis en wilde een circulair duurzaam onderwijsgebouw realiseren, dat even ambitieus is als de studenten die er opgeleid worden. In vele opzichten is het project een schoolvoorbeeld van circulaire nieuwbouw. ‘We hebben in elke fase van de voorbereiding en realisatie gestuurd op de doelstellingen voor de WELL-certificering, aldus Willem Adriaanssen (HEVO).
Aeres Hogeschool Almere is met de WELL-certificering Platinum bekroond en daarmee de gezondste hogeschool van Nederland. Bastiaan Pellikaan, voorzitter van het College van Bestuur van Aeres
Hoe daag je jezelf en elkaar uit tot het daadwerkelijk realiseren van een circulair, duurzaam, gezond en groen onderwijsgebouw? Door het voortouw te nemen, het ‘wij-gevoel’ te creëren en plezier uit te stralen in een bouwproces. Dan is de vraag natuurlijk ‘hoe wordt een innovatief (bouw)proces georganiseerd?’. Onderwijs draait om kennisoverdracht en kennisdeling. Hetzelfde zou moeten gelden voor een bouwproces. Juist het delen van kennis is van wezenlijk belang bij ambitieuze doelstellingen voor duurzame nieuwbouw. Onderwijsorganisaties hebben veelal onvoldoende specifieke kennis en ervaring om een bouwproces te begeleiden, maar hebben een droombeeld van hun perfecte onderwijsgebouw dat optimaal toekomstbestendig onderwijs kan aanbieden. Het inschakelen van deskundige professionals helpt om die droom te vertalen naar concrete uitgangspunten. Daarom vroeg Stichting Aeres Groep vastgoedexpert HEVO om te helpen haar bouwambities en wensen helder te krijgen en het bouwproces te organiseren. Bijzonder is dat daarbij de ‘gemakkelijke’ weg vermeden is. In de praktijk sneuvelen veel ambities en dromen omdat ze niet binnen de strakke financiële kaders, beoogde planning en stringente regelgeving passen. Aeres koos samen met HEVO om andersom te werken. Creatieve oplossingen en een intrinsiek duurzame mindset vormen de basis om de ambitie van deze ongekend ‘groene’ school te realiseren.
Het zoeken naar (creatieve) oplossingen begint met het stellen van de juiste vraag. Voor Aeres was dat vooral de vraag wat duurzaamheid precies inhoudt en hoe dat in de nieuwbouw terug moest komen. Duurzaamheid is namelijk véél meer dan een energieneutraal gebouw met hergebruikte of duurzame materialen.
Het gaat nadrukkelijk ook over de samenhang tussen People, Planet en Profit. Vanuit deze visie op en definitie van duurzaamheid formuleerde Aeres samen met HEVO belangrijke ambities en uitgangspunten voor de nieuwbouw:
De duidelijke definitie van duurzaamheid vormde het fundament van het bouwproces. De volgende stap was om het Programma van Eisen te vertalen naar een (voorlopig) ontwerp. Ook hierin ondersteunde HEVO Aeres, onder meer met de Europese aanbesteding van de architect en de overige ontwerpteamleden. De nadruk lag op het selecteren van partners die écht begrijpen wat de ambitie en doelstellingen bij de nieuwbouw zijn. Daarom hebben architecten en adviseurs in een selectiegesprek hun visie op het gebouw en ontwerp toegelicht. Zo kreeg Aeres goed zicht op de ervaring en ‘drive’ van architecten en adviseurs om een beeldbepalend, innovatief gebouw te ontwerpen binnen de stedenbouwkundige, wettelijke, financiële en duurzame kaders. Door met het complete ontwerpteam een bezoek te brengen aan drie reeds gerealiseerde projecten werd deze abstracte stap een stuk concreter. De referentiebezoeken gaven inzicht in de valkuilen en succesfactoren voor de bouw en exploitatie van een duurzaam schoolgebouw. Nog belangrijker was dat deze kennisdeling heel inspirerend werkte en zorgde voor een gezamenlijk referentiekader. Maar het zorgde in de eerste plaats voor heel veel enthousiasme om een duurzaam gebouw te ontwerpen dat voldoet aan de vastgestelde duurzaamheidskaders die in overleg met de gemeente Almere zijn opgesteld. Ook bij de leveranciersselectie lag de focus op kennisdeling. Logisch, want het is nog onduidelijk welke prestatieafspraken gemaakt kunnen worden voor circulariteit. Bovendien bestaat vroeg in een ontwerpproces nog veel onduidelijkheid over de definitieve materialen en toepassingen. Daarom organiseerde HEVO samen met Aeres tijdens het ontwerpproces een marktdialoog voor innovatieve leveranciers.
Vanwege het opgebouwde vertrouwen én de bewezen expertise van HEVO schakelde Aeres deze vastgoedexpert ook in voor het kosten-, duurzaamheids- en onderhoudsadvies, het bouw- en projectmanagement en de circulaire aanbesteding. Deze aanbestedingsvorm is nieuw, maar HEVO heeft er al wel ervaring mee. Bij circulair aanbesteden speelt prijs een minder grote rol en is er nadrukkelijk oog voor kwaliteit, waardebehoud van een gebouw en hoogwaardig hergebruik van materialen. Dat vergt een andere insteek bij de aanbesteding en van de relatie die met aannemers en installateurs wordt aangegaan. Aeres en HEVO waren vooraf transparant over het beschikbare budget, waardoor de druk om alleen op prijs te concurreren werd weggenomen. In plaats daarvan werden partijen uitgedaagd om binnen de aanbesteding op het technisch ontwerp - waarin de EPC, MPG en circulariteitsindex al vaststonden - alternatieven aan te dragen om de circulariteit en duurzaamheid van de nieuwbouw verder te verhogen. Daardoor verschoof de aandacht van de prijs naar deskundigheid. Dat was belangrijk, omdat circulair bouwen nog geen staande praktijk is. Het succes hangt dus af van de expertise en kennisdeling van innovatieve bouwpartners.
Door voldoende tijd te steken in een zorgvuldige selectie van partijen zorgde HEVO dat alle bouwpartners dezelfde drive hebben om de duurzame nieuwbouw te realiseren. Opvallend is dat elke partij in het ontwerpteam bereid is om over de eigen grenzen te kijken en een stap extra te zetten. Een mooi voorbeeld daarvan is het streven om als eerste hogeschool de WELL-methode toe te passen. Dit is een relatief nieuwe meetmethode voor duurzaamheid die zich richt op de gezondheid van het gebouw voor de gebruikers. Juist door de zorgvuldige selectie van alle teamleden op hun persoonlijke gedrevenheid om dit bijzonder duurzame schoolgebouw te realiseren ligt de lat erg hoog. De nieuwbouw heeft dus uiteindelijk zelfs een platinum WELL-score gehaald. Deze score geeft niet alleen aan hoe duurzaam de gebouwprestaties in werkelijkheid zijn, maar ook hoe gezond en prettig het gebouw is voor de gebruikers. En dat is uiteindelijk waar het allemaal om draait!
Het onderwijsgebouw is een slim en energetisch gebouw. Bovenop het dak is een tropendak gerealiseerd met zonnepanelen, om zo zelf te voorzien in energie. Afhankelijk van de positie en de oriëntatie hebben de gevels verschillende eigenschappen. De gevel aan de westzijde is voorzien van zonnepanelen om energie op te wekken en om zon te weren. Aan de oostzijde is de totale gevel bekleed met groen, dat prachtig meekleurt met de seizoenen. De daktuinen worden ingezet voor zowel ontspanning als onderwijs; tussen het groen is er vanaf de daken prachtig uitzicht over het Floriade-terrein en de skyline van Almere. Je ziet het niet, maar er is een waterretentiedak met een smart flow system gerealiseerd zodat het regenwater wordt opgevangen en op slimme wijze ingezet wordt voor de bewatering van het aanwezige groen. Onder het maaiveld is zelfs een enorme waterbufferingsbak gerealiseerd om ook de groene gevel te bewateren met opgevangen regenwater.
