Voortgezet onderwijs

De meeste schoolgebouwen voor het voortgezet onderwijs zijn gebouwd in de jaren 70 en 80. In Nederland geldt voor schoolgebouwen een afschrijftermijn van 40 jaar. De gebouwen voor het voortgezet onderwijs zijn echter gemiddeld 49 jaar oud. Voor veel scholen ligt er dus een grote vervangings- of vernieuwingsopgave. HEVO adviseert schoolbesturen over passende huisvestingsconcepten. Of het nu gaat om nieuwbouw of om renovatie. Maar hoe maak je een schoolgebouw toekomstbestendig? En hoe zorg je ervoor dat de huisvesting blijft aansluiten bij de veranderende samenleving en de ontwikkelingen in het onderwijs.

Ontwikkelingen in de samenleving

Wat er gebeurt in de samenleving heeft een grote invloed op het onderwijs. Zo is een van de doelstellingen van het Klimaatakkoord dat in 2050 alle gebouwen CO₂-neutraal zijn. Dat geldt ook voor schoolgebouwen. Op dit moment is er op de verouderde schoolgebouwen vaak nog veel aan te merken. Veel schoolgebouwen voldoen bijvoorbeeld niet aan de wettelijke normen voor ventilatie. En dat terwijl in geen enkel gebouw de dichtheid van mensen per m² zo groot is als op scholen. Een constatering die door het coronavirus sterker dan ooit naar voren komt.

De uitbraak van het coronavirus liet daarnaast zien dat het onderwijs een belangrijke rol speelt in onze samenleving. Tijdens de ‘intelligente lockdown’ werd een baan in het onderwijs al snel bestempeld als een ‘vitaal beroep’. Toen kinderen wekenlang niet naar school konden, werd nog eens extra duidelijk dat het onderwijs een cruciale schakel is voor onze economie, ons welzijn en de gezondheid van leerlingen.

De coronacrisis heeft het onderwijs op zijn kop gezet. Toch heeft deze periode ook laten zien dat scholen, docenten en leerlingen creatief en flexibel zijn. Het digitaal aanbieden van de lesstof biedt ruimte om nieuwe dingen te proberen, pilots op te zetten en online samenwerkingen aan te gaan. Al snel werd duidelijk dat het onderwijs ook plaats- en tijdsonafhankelijk kan zijn.

Toekomst van het voortgezet onderwijs

In onderwijsland heerst de opinie dat er groot onderhoud nodig is aan het onderwijssysteem. Hoewel de kwaliteit van het onderwijs in Nederland hoog is, zijn er signalen dat het onderwijssysteem niet langer voldoet. Zo gaat de leesvaardigheid van Nederlandse leerlingen achteruit, daalt de motivatie en ervaren leerlingen minder ruimte om zich breed te ontwikkelen*. Dit is voor onderwijsinstellingen aanleiding om na te denken over de toekomst van het voortgezet onderwijs. Om leerlingen een toekomstperspectief te laten zien worden praktijkgerichte componenten in het onderwijs steeds belangrijker. Dit kan door intern ruimten in te richten waar theorie en praktijk gecombineerd worden, zoals een innovatiecentrum, expertisecentra of een R&D-lab.

Daarnaast willen scholen de overgang tussen het vmbo en mbo soepeler laten verlopen door leerlingen op het vmbo alvast kennis te laten maken met het bedrijfsleven. Zo ervaren leerlingen welke mogelijkheden er voor hen weggelegd zijn. Dit draagt bij aan betekenisvol leren en verhoogt de motivatie van leerlingen. Wanneer scholen meer kunnen samenwerken met het bedrijfsleven wordt het onderwijs ook aantrekkelijker voor onderwijsprofessionals. De verwachting is dat het onderwijs steeds meer sectoroverstijgend wordt, er meer hybride vormen van werken en leren ontstaan en de digitalisering in het onderwijs doorzet.

Onderwijshuisvesting van de toekomst

Ontwikkelingen in de samenleving en in het onderwijssysteem leiden tot veranderingen binnen het voorgezet onderwijs. En dat heeft ook invloed op de onderwijshuisvesting.

Schoolgebouwen blijven altijd nodig, maar worden in de toekomst wel op een andere manier ingezet.

Het deels digitaal aanbieden van de lesstof en het integreren van praktijkcomponenten leidt tot de behoefte aan andere typen ruimten. Eén ding is duidelijk: bij de ontwikkeling van schoolgebouwen moeten we rekening houden met toekomstige ontwikkelingen. Ook ontwikkelingen die we niet direct kunnen voorzien. Een jaar geleden had niemand voorspeld dat een virus zo’n enorme impact zou hebben op het onderwijs. Daarom moeten we ervoor zorgen dat de huisvesting van het voortgezet onderwijs altijd aanpasbaar is, zodat docenten zowel in grote als in kleine groepen kunnen lesgeven en zij in de ruimten gemakkelijk kunnen differentiëren. Op eenvoudige wijze moet het gebouw zich kunnen voegen naar de behoeften die dan spelen.

Hiermee wordt direct geïnvesteerd in het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs. Het verduurzamen van bestaande en nieuwe schoolgebouwen leidt tot een betere luchtkwaliteit, gereguleerde temperaturen in klaslokalen en daarmee tot een meer leefbare en gezonde leeromgeving.

Kennis en ervaring

HEVO heeft veel ervaring in het ontwikkelen van huisvestingsconcepten voor het voortgezet onderwijs. In de afgelopen 50 jaar hebben we de taal van het onderwijs leren spreken. We helpen schoolbesturen en gemeenten dan ook graag bij het ontwikkelen van toekomstbestendige scholen, die energieneutraal én makkelijk aanpasbaar zijn voor toekomstige ontwikkelingen. Zowel voor renovatie- als nieuwbouwopgaven.

Bij nieuwe huisvestingsconcepten starten we samen met scholen en gemeenten altijd bij de onderwijsvisie van de school. De onderwijsvisie vertalen we naar de activiteiten en de werkvormen. Wordt er vooral frontaal lesgegeven? Wordt er veel samengewerkt in kleine groepen? Werken leerlingen zelfstandig? Of volgen 90 leerlingen tegelijk een les van die bevlogen geschiedenisdocent?

De activiteiten en werkvormen van de school vormen de kern van het huisvestingsconcept. Daarna vertalen we dit samen met het schoolbestuur, de docenten, de leerlingen en de gemeente naar welke typen ruimten de school nodig heeft. Zo komen we tot aanpasbare, gezonde en inspirerende schoolgebouwen voor het voortgezet onderwijs, die passen bij de onderwijsvisie van de school. Elk gebouw en elke school is anders, maar als HEVO zorgen we ervoor dat een gebouw als een jas om de school past. 

*Bron: Toekomst van ons onderwijs: pleidooi voor groot onderhoud aan het Nederlandse onderwijssysteem

Dit jaar zijn we jarig; 50 jaar jong! We delen graag onze kennis, ervaring en toekomstvisie met u over campusontwikkeling, financieren en beleggen, primair onderwijs, de toekomst van kantoren, zorgvastgoed bij HEVO, huisvesting voor speciaal onderwijs is echt speciaal, gemeentelijke huisvesting en accommodaties, Risicodragend Projectmanagement HEVO, het kantoor na corona: voor altijd veranderd, toekomst beroeps- en hoger onderwijs, voortgezet onderwijs en financiering onderwijs.