Binnen gemeenten spelen veel verschillende ontwikkelingen, onder andere organisatorische veranderingen, overtollig vastgoed en ontwikkelingen in het sociaal domein. Tegelijkertijd heeft de gemeente ook een voorbeeldfunctie ten aanzien van de energietransitie en verduurzamingsopgaven en spelen er soms veranderingsprocessen zoals een gemeentelijke herindeling of samenwerken in de regio.
Gemeentelijke overheden krijgen steeds meer taken en verantwoordelijkheden. In het afgelopen decennium zijn vele decentralisaties van het rijk naar de gemeenten doorgevoerd. Om die taken en verantwoordelijkheden goed te kunnen dragen worden samenwerkingen gezocht met andere gemeenten en externe samenwerkingspartners.
De gemeente opereert steeds meer als een netwerkorganisatie die wendbaar kan meebewegen met de veranderende rol van de overheid.
Met de nieuwe taken en verantwoordelijkheden zijn de financiële budgetten van het rijk overgegaan naar de gemeenten. Deze gaan vaak gepaard met een efficiencykorting, waardoor gemeenten onvoldoende middelen hebben en gedwongen keuzes moeten maken waarin geïnvesteerd wordt. Ook op het gebied van duurzaamheid zijn er grote uitdagingen, in het kader van het klimaatakkoord.
En nu is er de coronacrisis. Dit heeft een grote impact. In dit kader is de verklaring ‘Samen doorbouwen aan Nederland’ opgesteld. In deze verklaring hebben de overheden samen met de bouw- en technieksector, banken en brancheverenigingen afgesproken om alles op alles te zetten om aan de grote vraag naar woningen te voldoen, de verduurzamingsopgave van de bestaande bouw uit het klimaatakkoord door te laten gaan en de structurele aanpak voor de stikstofproblematiek verder uit te rollen. Zij willen voorkomen dat bouwprojecten vertragen of stil komen te liggen. Onderdeel daarvan is de investeringsimpuls maatschappelijk vastgoed, in het bijzonder gericht op verduurzaming en energiebesparing.
Door gemeenten wordt steeds meer samengewerkt met partners. Om dit te faciliteren is een ontwikkeling gaande van een gemeentehuis naar ‘Huis van de gemeente’ waar zowel met interne als externe partners kan worden samengewerkt. Verschillende belanghebbenden vinden er onderdak. Dat maakt deze accommodaties uniek.
Herindelingen zijn uniek en kennen een eigen dynamiek. Het gaat vaak om situaties die niet vergelijkbaar zijn met herindelingen elders in het land. Daarbij komt dat het voor vrijwel iedereen, inwoners en gemeentefunctionarissen, de eerste en enige keer is dat men dit meemaakt. Een fusie is ook een veelomvattende operatie en het is bovendien een ingrijpend veranderingsproces. Ook de dynamiek rondom een huisvestingsopagave voor een fusiegemeente is niet vergelijkbaar met een opgave waarbij je voor één gemeente een huisvestingsoplossing zoekt.
Hierbij zijn niet alleen ‘rationele aspecten’ belangrijk. Denk hierbij aan de functionele en ruimtelijke aansluiting van de huisvesting op de verschillende werkprocessen, de mate van centralisatie, de locatiekeuze, de eenmalige investering en de structurele huisvestingslasten, etc. Ook emotie speelt een rol. Cultuuraspecten zijn bij het samengaan van meerdere organisaties van grote invloed op het succes. Waar zitten de verschillen, waar moeten we rekening mee houden of: in hoeverre kan huisvesting zelfs helpen cultuurverschillen te overbruggen? Hoe kan de gemeentelijke huisvesting het visitekaartje van de nieuwe fusiegemeente zijn? Wat betekenen de beleving van de gebruiker (inwoner of medewerker), het gebruikscomfort en de gastvrijheid die de gemeente wil uitstralen?
Draagvlak organiseren en versterken.
Deze politiek gevoelige opgaven vragen om bestuurlijke sensitiviteit, inhoudelijke kennis van zaken, het vermogen om in een bestuurlijke omgeving te kunnen meebewegen en inhoudelijke kennis te verbinden aan procesvaardigheden om de verschillende gemeentebesturen en fusieraden te kunnen overtuigen.
Het rijk heeft samen met de betrokken sectoren de opgaven uit het klimaatakkoord vertaald naar routekaarten per sector. Bijzonder voor gemeenten is dat zij te maken zullen krijgen - vanuit hun brede maatschappelijke taak - met meerdere sectorale routekaarten; gemeenten zijn immers betrokken, naast de eigen vastgoedportefeuille, bij de ontwikkeling van onderwijsgebouwen en sportvoorzieningen. In de routekaarten is inmiddels ook de koppeling gemaakt met de ambitie om per 2050 geheel afscheid te nemen van fossiele brandstoffen als energiebron voor het verwarmen van maatschappelijk vastgoed.
Hoe wordt deze taak ingevuld? Welk programma gaan gemeenten uitvoeren op weg naar 2030 met het streefdoel om 49% CO2-emmissie te besparen, en wat moet er gebeuren om in 2050 energieneutraal te zijn? Om een programma van deze omvang en impact goed te organiseren is kennis nodig. Kennis van het vastgoed van de betrokken sectoren, kennis van de inhoud en achtergrond van de sectorale routekaarten én het organiserend vermogen om met draagvlak en in overleg met al deze sectoren te komen tot besluitvorming én financiering.
HEVO gaat deze uitdaging met gemeenten aan; door betrokkenheid als opsteller van verschillende sectorale routekaarten en deelnemer aan de landelijke afstemming tussen de sectoren, weten we wat de doelen en achtergronden zijn. We kennen belangen, mogelijkheden en financieringsmodellen, zodat er een realistisch, gedragen en duurzaam programma kan worden opgezet en uitgevoerd. Daarmee worden de sectoren geholpen met hun opgave om bij te dragen aan de klimaatdoelstellingen, en geven we direct een kwaliteitsimpuls waarmee de sectoren gezond en duurzaam de toekomst in kunnen.
Indien het bestaande gemeentehuis en/of gemeentewerf toe is aan vervanging of er een gemeentelijke herindeling speelt, biedt dat ook kansen om aanpassingen door te voeren in de manier van werken om organisatiedoelstellingen te kunnen bereiken. De verdergaande digitale ontwikkelingen in werken en dienstverlening kunnen via huisvesting beter worden gefaciliteerd. Daarbij kan het zowel gaan om bestaande huisvesting geschikt te maken voor nieuwe huisvestingswensen als om nieuwbouw. Welke route het ook wordt: huisvesting moet op een weloverwogen manier tot stand komen die past bij de lokale situatie, de organisatiedoelstellingen, het dienstverleningsconcept en de uitgangspunten van goed werkgeverschap. Daarom ontwikkelen we meerdere scenariostudies en kunnen de oplossingen heel verschillend zijn. Van een centraal ‘Huis van de gemeente’ tot het scheiden van publieks- en kantoorfuncties, centraal en decentraal.
HEVO is actief in de wereld van gemeenten en het maatschappelijk vastgoed. De combinatie van bestuurlijke procesvaardigheden, gekoppeld aan inhoudelijke kennis van gemeentelijk vastgoed en duurzaamheid, maakt ons een onderscheidende sparringpartner.
Dit jaar zijn we jarig; 50 jaar jong! We delen graag onze kennis, ervaring en toekomstvisie met u over campusontwikkeling, financieren en beleggen, primair onderwijs, de toekomst van kantoren, zorgvastgoed bij HEVO, huisvesting voor speciaal onderwijs is echt speciaal, gemeentelijke huisvesting en accommodaties, Risicodragend Projectmanagement HEVO, het kantoor na corona: voor altijd veranderd, toekomst beroeps- en hoger onderwijs, voortgezet onderwijs, financiering onderwijs en sociale werk- en ontwikkelbedrijven.
