Campus voor leren, werken en vernieuwen

Toekomstbeeld:
Nienke Groen is leerling aan het Emelwerda College in Emmeloord. Op maandag wandelt zij over de Onderwijscampus Noordoostpolder naar het cluster voor Kunst, Cultuur & Klassieke talen voor zij later die ochtend naar het Technasium-domein gaat voor enkele technische opdrachten die op portfolio staan. Tijd voor sport is er ook die dag. Erdal Yilmaz pioniert al enige tijd met zijn start-up op het gebied van milieutechniek binnen de muren van de HAS Hogeschool in ’s-Hertogenbosch. Daarnaast zit hij in de avonduren weer in het praktijklab om zich bij te scholen in de nieuwste ontwikkelingen in duurzaamheid. Stijn Swinkels combineert zijn opleiding tot financieel-administratief medewerker met zijn stage bij de bank die in het Grescollege in Reuver (Limburg) is gevestigd. Onderwijs en praktijk onder één dak lopen naadloos in elkaar over. En Tine Janssen doet, naast haar opleiding aan het Nova College in Beverwijk, enkele projecten in het Techport Innovation Warehouse waar ze data science toepast in de maakindustrie van de IJmond-regio.

Wat hebben deze vier studenten met elkaar gemeen? Welke overeenkomsten zijn er tussen de instellingen waar zij leren, werken en innoveren? Nienke, Erdal, Stijn en Tine zijn actief op een campus die meer is dan enkele onderwijsgebouwen op een afgebakend terrein. Zij leven op een campus, die samenwerking biedt in de ‘Triple helix’ van onderwijs, bedrijfsleven en overheid. Een campus die een aantrekkelijke verblijfplaats is voor gevarieerd en efficiënt hybride onderwijs. Deze bundeling van activiteiten biedt vaak ook een doorlopende leerlijn van voortgezet tot middelbaar beroeps- en hoger onderwijs.

HEVO werkt al 50 jaar aan maatschappelijk vastgoed. In die tijd droegen wij bij aan ‘campusontwikkeling’ in Nederland. Wij realiseerden broedplaatsen, plekken waar leren, werken en innoveren bij elkaar komen en gaven de campusmodellen met name rondom het thema ‘hybride onderwijs’ mede vorm. We blikken terug en kijken vooruit. 

Van sciencepark tot regiocampus

We kennen in Nederland verschillende typen campus. De meest bekende en oorspronkelijke variant is de universiteitscampus naar Amerikaans model. Onderwijs en onderzoek vinden plaats in een vaak parkachtige omgeving met voorzieningen voor wonen, sport en cultuur. Het ‘sciencepark’ voegt daar de samenwerking met het bedrijfsleven, dat samenwerking in een academische omgeving zoekt, aan toe. Een goed voorbeeld van een zgn. ‘innovatiecampus’ is de High Tech Campus in Eindhoven. Deze clustering van bedrijven kent één of meer manifeste kennisdragers op het gebied van R&D (Philips en de TU/e stonden aan de basis). Een ‘faciliteitencampus’ verbindt verschillende onderwijsinstellingen en/of bedrijven niet zozeer ‘op inhoud’ maar door de faciliteiten die ze met elkaar delen. En op een onderwijscampus zorgen de verschillende onderwijsinstellingen dat hun curricula op elkaar aansluiten en ze zo doorlopende leerlijnen kunnen bieden.

Een regiocampus voegt daar specifiek buiten de stedelijke gebieden nog iets aan toe. Het is een plek waar niet alleen onderwijs en bedrijvigheid bij elkaar komen. Het biedt ook ruimte aan (sport)verenigingen, cultuur en welzijn. Een campus is erop gericht jonge mensen voor de regio te behouden. Deze jonge mensen volgen er hun opleiding, komen er in aanraking met aantrekkelijk werk en bouwen een sociaal netwerk op. En niet onbelangrijk: er is veel aandacht voor de eigen identiteit van de instellingen die op de campus gevestigd zijn. Een campus in de regio biedt op die manier vele voordelen. Het geeft een opwaartse impuls aan regionale ontwikkeling.

Naar een masterplan

Bij HEVO benaderen wij campusvorming op onze eigen wijze. Wanneer wij een masterplan maken, richten wij ons in eerste instantie op de samenhang tussen onderwijs, strategie en planologie (zie figuur). Voor het onderwijs formuleren wij samen met de betrokken stakeholders de ambitie en de visie voor de toekomst. Die vertalen we naar het programma en de concepten voor het onderwijs, evenals het aanbod aan aanverwante activiteiten. Ook leiden we uit de ambitie en de visie de strategie voor de campusvorming af: welke synergie kunnen we bereiken tussen de verschillende participanten, hoe ziet de businesscase eruit en welke kaders en middelen zijn er? Tot slot komt het ruimtelijke aspect in beeld. Bij planologie besteden we aandacht aan de stedenbouwkundige inrichting, mobiliteit op en om de campus, terrein- en sportvoorzieningen en - niet in de laatste plaats - aan de procedures voor de ruimtelijke ontwikkeling.

Het spel der belangen

‘Stakeholders’ spelen een belangrijke rol in deze samenhang. Met de (beoogde) participanten werken wij vanuit twee kanten naar een gedragen visie. We ‘zoomen’ allereerst in op de dieperliggende belangen: wat zijn de werkelijke drijfveren voor ieder van de stakeholders, wanneer is de campus voor hen een succes? In enkele stappen benoemen we hun afzonderlijke visies en ambities evenals hun bereidheid tot het leveren van een bijdrage. Dit is essentieel: samenwerken gaat over ‘halen én brengen’. En voor een succesvolle samenwerking moeten participanten bereid zijn een offer te leveren om er vervolgens meer uit te halen. Van de andere kant belichten we ter inspiratie diverse referentiebeelden. De benadering van twee kanten (zie figuur) leidt tenslotte tot een gedragen visie die desgewenst nog in enkele scenario’s voor nader onderzoek kan worden uitgewerkt.

Campusvorming vereist ervaren deskundigen die binnen de 'Triple helix' op basis van de geschetste aanpak stakeholders bij elkaar brengen. Wij als kwartiermaker zorgen er als trekker van het proces voor dat de gedragen visie én de campus er daadwerkelijk komen. 

We gaan terug naar Nienke Groen. Want een aansprekend, recent voorbeeld vinden we in Emmeloord, op de plek waar dit artikel mee begon. HEVO ondersteunt als kwartiermaker de gemeente Noordoostpolder en de scholenbesturen van Emelwerda College en VariO bij de ontwikkeling van de onderwijscampus voor de regio.

Door de brede samenwerking van de partners met onderscheidende identiteiten wordt samen met elkaar en de omgeving gewerkt aan de regiocampus waar leren, technologie, cultuur en sport samenkomen en de jongeren uit de regio aan hun toekomst kunnen werken. De kwartiermaker van HEVO bracht de belangen van de participanten in beeld, hun visies en hun mogelijke bijdragen. Aldus ontstond er een breed gedragen visie. HEVO benoemde alle aspecten die nodig zijn om een weloverwogen en doordachte keuze te maken voor de campusopzet, de locatie en de samenwerking tussen de scholen en de overige partners, zoals het mbo, het bedrijfsleven en sport, welzijns- en cultuurorganisaties.

Helderheid in wat men wil realiseren schept duidelijkheid over de (duurzaamheids)ambitie, de benodigde investering en de ruimtelijke eisen. Daarmee krijgt de gemeenteraad van de gemeente Noordoostpolder een onderbouwd raadsvoorstel om over te beslissen.

De netwerkkaart (zie figuur) voor deze regionale onderwijscampus geeft een mooie indruk van de intensieve samenwerking die op deze locatie op stapel staat.

50 jaar HEVO

Een campus verbindt vele mensen en instellingen en brengt hen bijeen op een bruisende plek. In ons werk bieden wij eveneens altijd maatschappelijke toegevoegde waarde. Wij bouwen niet zomaar. Wij werken voor mensen, die wij goed leren kennen. Wij kennen hun betekenis voor de samenleving. De maatschappelijke bevlogenheid van onze adviseurs en projectmanagers geeft ons de passie om een leef- en werkomgeving te realiseren die de samenleving versterkt. Wij zijn al decennia geworteld in de maatschappij en kijken vooruit. In onze toekomstvisie bieden wij verschillende onderwijssectoren die levendige verblijfplaats waar leren, werken en innoveren bij elkaar komen. Waar onderwijs en ondernemerschap in de regio hand in hand gaan met de versterking van de sociale structuur. Dat is onze missie voor de tijd die voor ons ligt!

Whitepaper

Wij hebben een whitepaper opgesteld waarin we verschillende aspecten van het begrip 'campus' belichten. En waarin we bovenal handvatten bieden om, samen met de verschillende betrokken belanghebbenden, campusontwikkeling daadwerkelijk invulling te geven. We blikken terug en kijken vooruit. Vraag de whitepaper 'Campusontwikkeling' gratis aan.

Aanvragen whitepaper 'Campusontwikkeling'